Tuy nhiên, có rất nhiều rào cản khiến các trường gặp không ít khó khăn trong việc tuyển dụng giảng viên (GV) nước ngoài. 

Sinh viên một trường ĐH tại TP.HCM học với giảng viên người nước ngoài ẢNH: T.V

Thúc đẩy môi trường học tập quốc tế hóa

Chia sẻ với Thanh Niên, thạc sĩ Trần Quỳnh Hoa, Trưởng phòng Tổ chức cán bộ Trường ĐH Quốc tế, ĐH Quốc gia TP.HCM, cho biết ngay từ khi thành lập, trường xác định sẽ giảng dạy hoàn toàn bằng tiếng Anh nên cũng đã xác định vai trò quan trọng của GV cơ hữu là người nước ngoài.

Theo thạc sĩ Hoa, việc có được đội ngũ GV quốc tế còn giúp các trường ĐH thêm cơ hội mở rộng quan hệ hợp tác, trao đổi, tiếp cận các đối tác quốc tế và phát triển nghiên cứu vì GV nước ngoài thường có mạng lưới nghiên cứu rộng lớn và kinh nghiệm làm việc trong môi trường đa quốc gia. "Đặc biệt là việc có đội ngũ GV nước ngoài chất lượng cao góp phần nâng cao uy tín của trường ĐH trong và ngoài nước, thu hút nhiều sinh viên tài năng. Yếu tố GV, sinh viên nước ngoài còn là một chỉ số quan trọng trong thang đánh giá thứ hạng các trường ĐH theo chuẩn quốc tế", thạc sĩ Hoa nhận định.

Chiến lược phát triển Trường ĐH Quốc tế TP.HCM giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn 2045 là đẩy mạnh thu hút GV nước ngoài về làm việc tại trường. Cụ thể, đến nay số lượng GV nước ngoài tại trường đạt khoảng 2,63% và dự kiến sẽ tăng trong thời gian tới.

Tiến sĩ Võ Văn Tuấn, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Văn Lang, cho rằng sự hiện diện của GV nước ngoài sẽ giúp quốc tế hóa môi trường học thuật, đồng thời tạo nên môi trường học tập đa văn hóa, giúp sinh viên tiếp cận những góc nhìn quốc tế, nâng cao khả năng giao tiếp và hội nhập quốc tế. Theo tiến sĩ Tuấn, hiện nay Trường ĐH Văn Lang có tổng cộng 153 GV và nghiên cứu viên nước ngoài ở tất cả khối ngành xã hội nhân văn, ngôn ngữ, kỹ thuật công nghệ, sức khỏe, quản trị - quản lý, nghệ thuật.

Hiện nay, ĐH Kinh tế TP.HCM đang có gần 20 GV cơ hữu và hơn 100 GV thỉnh giảng người nước ngoài. Các trường ĐH như Bách khoa TP.HCM, Khoa học xã hội và nhân văn (ĐH Quốc gia TP.HCM), Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, Ngân hàng TP.HCM, Công thương TP.HCM... cũng là nơi làm việc toàn thời gian hoặc bán thời gian của nhiều GV đến từ các châu Âu, Á, Mỹ.

Muốn tuyển nhiều GV nước ngoài hơn nhưng không dễ

PGS-TS Trần Thiên Phúc, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa TP.HCM, cho biết trường có nhu cầu tuyển dụng thêm nhiều GV cơ hữu người nước ngoài nhưng trong năm học 2023 - 2024, trường chỉ tuyển được một người thuộc ngành vật lý kỹ thuật. "Việc tuyển dụng GV người nước ngoài gặp rất nhiều khó khăn như thủ tục xin chỉ tiêu lao động người nước ngoài, hồ sơ xin cấp giấy phép lao động. Trong khi đó, thời gian xét duyệt hồ sơ kéo dài, thủ tục rắc rối, giấy xác nhận kinh nghiệm của mỗi quốc gia lại có quy định khác nhau… Theo quy định, các trường còn phải giải trình với Sở LĐ-TB-XH lý do không sử dụng GV là người VN mà lại tuyển người nước ngoài. Chưa kể làm thủ tục nhập cảnh phải thực hiện tại Cục Xuất nhập cảnh VN ở Hà Nội nên cán bộ của trường phải thường xuyên di chuyển ra Hà Nội nhiều lần để thực hiện, tốn rất nhiều thời gian và chi phí", PGS-TS Trần Thiên Phúc thông tin.

PGS-TS Bùi Quang Hùng, Phó giám đốc ĐH Kinh tế TP.HCM, thừa nhận khâu khó nhất trong tuyển dụng GV nước ngoài là thủ tục pháp lý. "Trường công thì phải có trong đề án vị trí việc làm và phải chứng minh vị trí này người Việt không làm được hoặc chưa có. Để có giấy phép lao động cho GV nước ngoài cũng không hề đơn giản", PGS-TS Hùng chia sẻ.

Theo PGS-TS Nguyễn Xuân Hoàn, Hiệu trưởng Trường ĐH Công thương TP.HCM, do thủ tục rắc rối nhiêu khê, thời gian kéo dài nên nhiều GV nước ngoài cảm thấy nản không thể chờ đợi thêm. Trường sẽ lại phải tìm kiếm một người khác, và phải bắt đầu lại quá trình.

Ở một vướng mắc khác, thạc sĩ Trần Quỳnh Hoa cho hay hiện các trường đã có căn cứ để ký hợp đồng đối với GV nước ngoài theo quy định tại Nghị định 111 năm 2022. Tuy nhiên, các văn bản pháp luật quy định về vị trí việc làm, chức danh nghề nghiệp, bổ nhiệm và xếp lương đối với GV chỉ áp dụng đối với đối tượng là viên chức tại các trường ĐH công lập, mà theo quy định thì viên chức phải là công dân VN. Vì vậy, các quy định này không thể áp dụng toàn bộ đối với các GV nước ngoài.

Đại diện Trường ĐH Quốc tế TP.HCM nêu thêm một nguyên nhân chính khiến tỷ lệ GV người nước ngoài của trường còn chưa cao là do mức chi trả thu nhập cho GV dù đã được quan tâm và xây dựng nhưng vẫn chưa đủ hấp dẫn, trong khi nguồn lực tài chính của các trường ĐH công lập vẫn còn một số hạn chế. "Nhà trường vẫn đang trong quá trình tìm kiếm và xây dựng các chính sách hiệu quả hơn để thu hút và giữ chân các GV, nhà khoa học quốc tế có uy tín đến làm việc lâu dài. Tuy nhiên hiện nay cũng gặp khó khăn trong việc cạnh tranh về chế độ đãi ngộ so với các trường ĐH tại các quốc gia khác trên thế giới. Ngay cả nhiều trường ĐH trong nước cũng đã và đang có nhiều sự đầu tư khác nhau nhằm mở rộng kết nối và hội nhập quốc tế nên dẫn đến sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trong công tác tuyển dụng GV, đặc biệt là GV nước ngoài trình độ cao", thạc sĩ Trần Quỳnh Hoa nhìn nhận.

Đội ngũ giáo viên quốc tế giúp các trường ĐH thêm cơ hội mở rộng quan hệ hợp tác, trao đổi, tiếp cận các đối tác quốc tế và phát triển nghiên cứu ẢNH: T.V

Nên giao quyền tự chủ cho trường ĐH

PGS-TS Nguyễn Xuân Hoàn cho rằng trong tương lai gần nhu cầu tuyển dụng GV nước ngoài của các trường ĐH ngày càng lớn. "Để tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình hội nhập quốc tế nâng cao chất lượng, các trường ĐH nên được tự chủ trong việc này. Sau khi có kết quả tuyển dụng, trường ĐH báo cáo cho cơ quan chức năng kiểm tra, giám sát. Các thủ tục nên theo hướng tạo điều kiện và rút ngắn thời gian hơn", PGS-TS Hoàn đề xuất.

Bộ GD-ĐT đã ban hành nhiều quy định nhằm đảm bảo chất lượng giảng dạy, tuy nhiên, PGS-TS Trần Thiên Phúc nhìn nhận việc chứng minh kinh nghiệm làm việc của GV trong quá trình làm hồ sơ mất rất nhiều thời gian. "Nếu giảm bớt một số thủ tục hành chính trong việc này thì các trường sẽ thuận lợi hơn rất nhiều. Nên giao quyền tự chủ, tự quyết định cho trường ĐH còn cơ quan quản lý thực hiện hậu kiểm", ông Phúc cho hay.

Theo thạc sĩ Trần Quỳnh Hoa, trong Nghị định 152 năm 2020, sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 70 năm 2023, Chính phủ đã phân quyền cho Bộ GD-ĐT xác nhận những trường hợp người lao động nước ngoài vào VN thực hiện các công việc giảng dạy, nghiên cứu. "Hiện tại Bộ GD-ĐT đang trong quá trình hoàn thiện Dự thảo luật Nhà giáo. Chúng tôi mong rằng sẽ sớm có hướng dẫn, quy định thuận lợi cho các trường ĐH thực hiện các công tác có liên quan đến việc tuyển dụng GV nước ngoài", thạc sĩ Hoa gợi mở.

Theo Mỹ Quyên/ Thanh Niên

https://thanhnien.vn/tuyen-giang-vien-nuoc-ngoai-con-nhieu-diem-vuong-185241106191927512.htm