Nâng cao phẩm cấp gạo Việt là hướng đi ưu tiên của ĐBSCL

Hành trình tìm “hạt ngọc nhà trời”

Kỹ sư Hồ Quang Cua sinh ra ở xã nghèo thuần nông Hòa Đông, thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng. Tuổi thơ của ông gắn liền với ruộng đồng, làng quê. Năm 1978, ông tốt nghiệp kỹ sư ngành trồng trọt Trường ĐH Cần Thơ, về công tác tại Phòng Nông nghiệp huyện Mỹ Xuyên, Sóc Trăng. Sau đó, ông được bổ nhiệm giữ chức vụ Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh Sóc Trăng cho đến lúc nghỉ hưu.

Từ năm 1991, kỹ sư Hồ Quang Cua tham gia nhóm nghiên cứu của Viện Lúa ĐBSCL và ĐH Cần Thơ, nhóm tiến hành sưu tập, thử nghiệm các giống lúa thơm cổ truyền của Việt Nam, Thái Lan và Đài Loan. Cũng trong thời gian này, kỹ sư đất Sóc Trăng có ý tưởng làm lúa thơm cao cấp cho Việt Nam.

Năm 1996, trong một lần xuống đồng ruộng, ông phát hiện có những cây lúa lạ, gốc màu tím, hạt thon dài rất đẹp. Vốn là người mê cây lúa, đang ôm ấp ước mơ nâng tầm cây lúa Sóc Trăng và là người có tư duy nhạy bén, khi thấy những cây lúa “không giống ai” đó, ông như người trúng số đặc biệt. Từ sự tình cờ, công trình lai tạo, nhân giống với hàng loạt giống lúa thơm mang tên ST được ra đời. Có khoảng 1.050 cá thể đột biến đầu tiên được ông cùng các cộng sự thu thập và sau đó tiến hành trồng thử nghiệm, rồi cho lai tạo theo nhiều cách khác nhau để chọn những cá thể vượt trội nhất đưa vào sản xuất.

Ông nói: Cách đây hơn 20 năm, Thái Lan công bố đã lai tạo được hai giống lúa thơm không cảm quang mà họ gọi là hạt vàng. Tôi suy nghĩ tại sao họ làm được còn mình lại không? Thế là trong đầu tôi suy nghĩ đến giống lúa thơm cho Việt Nam, và nhóm nghiên cứu lúa Sóc Trăng (ST) được thành lập.

Công việc chúng tôi là vừa làm vừa học. Việc lai tạo giống tiến hành từ năm 2002, sau khi đã thu thập được tương đối đủ giống bố mẹ. Nếu lấy mốc tận mục sở thị hai giống lúa thơm mới ở Bangkok ngày 1/5/1998 thì đã hơn hai mươi năm. Còn nếu lấy mốc ngày lai tạo để chọn ra ST24, ST25 cũng gần 12 năm.

Năm 2017, tại Hội nghị quốc tế lần 9 về mua bán gạo do tổ chức The Rice Trader (Tổ chức thương mại gạo) tổ chức tại Ma Cao, trước các chuyên gia ẩm thực nổi tiếng của thế giới, gạo ST24 có những phẩm chất vượt trội như ngắn ngày, hạt gạo dài, trắng trong, dẻo cơm, thơm thoảng hương lá dứa... đã được chọn và vinh danh là một trong 3 loại gạo ngon nhất theo tiêu chuẩn gạo ngon thế giới  và giải Nhất gạo ST24 hữu cơ tại Festival Lúa gạo Việt Nam lần thứ III – Long An năm 2018. Năm 2019, tại Cuộc thi Gạo ngon nhất thế giới năm 2019 - World’s Best Rice do The Rice Trader tổ chức trong khuôn khổ hội nghị Thương mại Gạo Thế giới lần thứ 11 tại Manila, Philippines từ ngày 10 – 13/11 với sự tham gia của hơn 20 doanh nghiệp kinh doanh gạo quốc tế, cùng hàng trăm nhà xuất nhập khẩu gạo lớn trên thế giới. Kết quả, gạo ST25 của doanh nghiệp Hồ Quang (Sóc Trăng) đã xuất sắc vượt qua gạo Thái Lan, giành giải Nhất cuộc thi gạo ngon nhất thế giới 2019.

Sẽ mở rộng “lãnh thổ” cho… Vua

Theo đánh giá của nhiều người, gạo ST25 là loại gạo thuộc nhóm hảo hạng trong thị trường gạo hiện nay. Đặc biệt, loại gạo này có hàm lượng đạm cao nên phù hợp với người mắc bệnh đái tháo đường, cả người già và trẻ em. Đây cũng là loại đặc sản nổi tiếng ở Sóc Trăng, được người tiêu dùng rất ưa chuộng. Gạo ST25 đã “đóng dấu” được tên tuổi của mình trong lòng các nhà khoa học, nhà nhập khẩu và các đầu bếp nổi tiếng thế giới.

Lúa thơm ST đã góp phần đưa sản lượng lúa ở tỉnh Sóc Trăng có sự bứt phá ngoạn mục. Năm 2017, tổng sản lượng lúa toàn tỉnh đạt trên 2 triệu tấn; trong đó, lúa thơm và lúa đặc sản chiếm trên 50%. năm 2018, tổng sản lượng lúa đạt trên 2,1 triệu tấn; năm 2019, sản lượng lúa cũng đất trên 2 triệu tấn, lúa đặc sản ước đạt trên 1 triệu tấn. Cây lúa Sóc Trăng trở thành một trong những chỉ dẫn địa lý hấp dẫn về lúa thơm trong cả nước, vươn lên tốp đầu những tỉnh sản xuất lúa lớn nhất trong khu vực ĐBSCL, giúp hàng chục nghìn hộ dân thoát nghèo.

Ông Trần Văn Chuyện - Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng cho biết: “Những năm qua, thị trường có nhiều loại gạo ST nổi tiếng, giúp nhiều nông dân tăng thu nhập. Lần này gạo ST 25 đoạt giải “Gạo ngon nhất thế giới” cho thấy đây là quá trình nghiên cứu đầy tâm huyết của kỹ sư Cua và các cộng sự mới có thành quả hôm nay. Thành quả này đóng góp rất lớn cho việc xây dựng thương hiệu gạo của Sóc Trăng và gạo Việt Nam trên thương trường quốc tế. Sóc Trăng đã và đang có nhiều dự án phát triển, mở rộng diện tích sản xuất lúa đặc sản, tập trung vào chất lượng, đáp ứng yêu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu. Tỉnh đánh giá rất cao đóng góp của kỹ sư Hồ Quang Cua cho ngành lúa gạo của địa phương”.

Với những đóng góp cho ngành nông nghiệp, kỹ sư Hồ Quang Cua và nhóm nghiên cứu của ông đã nhận được 7 Huân chương Lao động của Chủ tịch nước, 2 giải thưởng Bông lúa vàng của Bộ NN&PTNT, đoạt hạng nhất trong tất cả các cuộc thi trong nước, được Tổ chức Lương nông quốc tế (FAO) chứng nhận thành tựu.

KS Hồ Quang Cua trên ruộng lúa

Năm 2013, ông Hồ Quang Cua về hưu nhưng không nghỉ mà vẫn tiếp tục gắn bó với cây lúa Sóc Trăng với việc thành lập 2 doanh nghiệp tư nhân chuyên về lúa gạo mang tên Hồ Quang và Hồ Quang Trí nhưng chức danh Giám đốc ông giao phó cho hai con trai là Hồ Quang Trung và Hồ Quang Trí, còn ông chỉ đảm nhận vai trò “ông cố vấn”. Con gái út của ông cũng đã học xong đại học và hiện đang sinh sống, làm việc tại TPHCM. Ông Cua còn có một người em trai rất nổi tiếng ở Sóc Trăng là Doanh nhân - Tiến sĩ kinh tế - Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Cty CP Thực Phẩm Sao Ta (Sóc Trăng).

Kỹ sư Hồ Quang Cua 2 lần vinh dự được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề cử là đại biểu dự Vinh quang Việt Nam (năm 2014 và 2017). Năm 2011, ông được Chủ tịch nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất và năm 2012 được phong tặng danh hiệu Anh hùng lao động.
Năm 2018, kỷ niệm 70 năm Bác Hồ ra lời kêu gọi “Thi đua yêu nước”, kỹ sư Hồ Quang Cua được chọn là một trong 70 gương mặt điển hình tiêu biểu của cả nước được vinh danh.

Theo Cao Xuân Lương/Tiền phong

https://www.tienphong.vn/kinh-te/con-duong-gao-viet-nam-doat-ngoi-vuong-the-gioi-1511391.tpo