Văn bản của Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản số 3176/VPCP-KGVX truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam giao Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) phối hợp với Hội đồng Di sản văn quốc gia và các cơ quan liên quan xem xét, xử lý kiến nghị của Hội đồng trị sự Nguyễn Phước tộc Việt Nam theo thẩm quyền và quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Lễ giỗ bà Phi Yến ở Côn Đảo - Ảnh: Du lịch Côn Đảo

Trước đó, Hội đồng Nguyễn Phúc tộc Việt Nam đã có đơn kiến nghị Bộ VH-TT-DL hủy bỏ hoặc thu hồi ngay quyết định công nhận lễ giỗ bà thứ phi Hoàng Phi Yến ở Côn Đảo là di sản phi vật thể quốc gia. Việc này nhằm bảo vệ tính chính đáng của hồ sơ khoa học, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn với vị vua khởi nghiệp triều đại để đất nước có được hình hài như hôm nay, không xuyên tạc lịch sử, xúc phạm anh linh hoàng đế Gia Long.

Đơn kiến nghị cho hay quyết định công nhận di sản không chỉ gây băn khoăn trong dư luận, giới nghiên cứu lịch sử, văn hóa trên phương diện chuyên môn mà trên phương tiện tình cảm còn gây bức xúc với bà con dòng tộc Nguyễn Phúc trên toàn quốc cũng như ở hải ngoại. Các cứ liệu lịch sử là cơ sở xếp loại di sản văn hóa cấp quốc gia đã động chạm một cách phi lý đến cuộc đời và sự nghiệp hoàng đế Gia Long, vua khai sáng và khởi nghiệp vương triều Nguyễn.

Đầu năm 2022, lễ giỗ bà thứ phi Hoàng Phi Yến được Bộ VH-TT-DL công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Theo hồ sơ di sản, bà Phi Yến tên thật là Lê Thị Răm, thứ phi chúa Nguyễn Ánh (sau là hoàng đế Gia Long), hiện thờ tại An Sơn Miếu. Năm 1783, chúa Nguyễn Ánh bị quân Tây Sơn truy đuổi, chạy ra Côn Đảo. Bà Phi Yến cùng chạy theo ra. Vì ngăn Nguyễn Ánh cầu viện Pháp, bà bị chồng giam giữ trong hang đá trên hòn đảo hoang vắng, phía tây nam của đảo chính. Con trai bà Phi Yến và chúa Nguyễn Ánh là hoàng tử Hội An (hoàng tử Cải) khóc đòi mẹ, bị chúa ném xuống biển, xác trôi vào làng Cỏ Ống, được dân làng mang chôn và lập miếu thờ.

Năm 1785, bà Phi Yến được dân làng rước về. Tuy nhiên, tại đây bà bị người làng là Biện Thi xâm phạm danh tiết, nên tự vẫn. Bà mất ngày 18-10 âm lịch, năm 1785. Để tỏ lòng thương tiếc, dân làng xây ngôi miếu để thờ bà. Sang thế kỷ XIX, năm 1861, Pháp chiếm Côn Đảo, lập nhà tù và di dời toàn bộ dân về đất liền nên ngôi miếu không được chăm sóc, dần hư hỏng, sụp đổ.

Đến năm 1958, Trưởng ty ngân khố tỉnh Côn Sơn là ông Nguyễn Kim Sáu đã xem lại sử lược, nhận thấy người phụ nữ trung trinh tiết liệt nên cho xây lại ngôi miếu nhỏ trên nền ngôi đền ngày xưa, thờ bà Phi Yến, đặt tên An Sơn Miếu. Để tưởng nhớ, ngày 17và 18-10 âm lịch hàng năm, dân làng An Hải tổ chức lễ giỗ bà Phi Yến.

Tuy nhiên, Hội đồng Nguyễn Phúc tộc Việt Nam khẳng định "thứ phi Hoàng Phi Yến chỉ là nhân vật hư cấu". Trong "Nguyễn Phúc tộc thế phả và Đại Nam liệt truyện" không ghi chép ai là thứ phi vua Gia Long tên Lê Thị Răm và có tên thụy Phi Yến. Gia phả hoàng tộc cũng không ghi chép tên hoàng tử Cải là con vua Gia Long. Kết quả khảo cứu sử sách triều Nguyễn cho thấy, chúa Nguyễn Ánh chưa từng đến Côn Đảo.

Theo Yến Anh/ Người lao động

https://nld.com.vn/van-nghe/pho-thu-tuong-xem-xet-rut-le-gio-ba-phi-yen-ra-khoi-danh-muc-di-san-quoc-gia-20220530165129148.htm