Nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết báo chí Nam Kỳ có đưa tin ngày 2-7-1933 đã diễn ra trận đấu giao hữu giữa 2 đội bóng đá nữ Cái Vồn và Xóm Chai tại Cần Thơ. Sau 90 năm, ngày 22-7-2023, đội tuyển nữ Việt Nam thi đấu trận đầu tiên tại World Cup nữ 2023 mở ra một chương mới hào hùng cho bóng đá Việt Nam.

Thông tin về đội bóng đá nữ Cái Vồn trên báo những năm 1930. Ảnh: TƯ LIỆU

Đá đâu thắng đó

Cũng theo nhà sử học Dương Trung Quốc, Cái Vồn là một địa phương ở quận Trà Ôn, tỉnh Cần Thơ. Ban đầu đội Cái Vồn buộc phải thi đấu với các đội bóng nam, cho đến giữa năm 1933 mới có những đối thủ cùng giới. Trận đấu ngày 2-7-1933 có thể xem là cột mốc ghi nhận bóng đá nữ đã xuất hiện ở Việt Nam. "Tuy chưa tạo thành phong trào bền vững nhưng phải xem cột mốc 1933 là một truyền thống đáng tự hào nếu so với các nước trong khu vực nhìn từ cả hai góc độ thể thao và nữ quyền" - ông Dương Trung Quốc nhìn nhận.

Kỹ sư canh nông Phan Khắc Sửu, vẫn được người dân Trà Ôn quen gọi theo danh xưng "nhà bác vật học", đã làm đơn xin phép chính quyền thành lập đội nữ bóng đá Cái Vồn, với ý tưởng tìm nam nữ bình quyền, giải phóng phụ nữ. Thời ấy, vận động phụ nữ đi đá bóng là điều vô cùng khó khăn, bởi quan niệm đạo đức phong kiến khó chấp nhận một cô gái mặc quần cộc, áo ngắn chạy tới chạy lui trước đông đảo cánh đàn ông, chưa kể về mặt kinh tế, người nông dân nghèo khổ khó tách khỏi chuyện ruộng đồng, làm sao nghĩ đến việc tập thể thao vốn là thú vui xa xỉ…

Kỹ sư Sửu khi ấy vận động được 30 thanh nữ khỏe mạnh, cao ráo, độ tuổi từ 18 đến 32 và quan trọng là còn độc thân… chịu vào đội bóng đá. Sau hàng tháng trời rèn được một số cô "đá được được" cùng với một nữ sinh người Pháp 18 tuổi đá vai trung phong kiêm luôn đội trưởng. Đội được nhiều nhà hảo tâm hỗ trợ, đá giao hữu với đội bóng đá nam làng Mỹ Thuận trước bàn dân cả quận kéo về xem.

Đá giao hữu từ cấp làng đến cấp quận, cấp tỉnh với nhiều đội bóng đá nam, đội bóng nữ Cái Vồn lần hồi nổi tiếng, được cả Tổng cục Thể thao Nam Kỳ tặng tiền. Đội đi thi đấu gần khắp lục tỉnh Nam Kỳ, đá đâu thắng đó… Chỉ tiếc là sau ít năm, các nữ cầu thủ lần hồi đi lấy chồng hoặc làm ăn, đội bóng đá nữ duy nhất ở Việt Nam giải tán năm 1938.

Bà Lại Thị Chỏi (phải) cùng em gái Lại Thị Quới lúc sinh thời. Ảnh: DƯƠNG THU

Mẹ Việt Nam anh hùng

Ngày 24-7, phóng viên Báo Người Lao Động đã tìm đến nhà của bà Lại Thị Chỏi (sinh năm 1910; ngụ xã Mỹ Thuận, huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long). Ông Nguyễn Hữu Thới (65 tuổi) là cháu nội rể của bà Chỏi, xác nhận: "Bà tôi đích thực là thủ môn của đội bóng Cái Vồn ngày xưa nhưng bà đã mất vào năm 2008. Tôi nghe kể bà nội tham gia đội bóng vào lúc hơn 20 tuổi, bà còn một người em là Lại Thị Quới (đã mất) cũng tham gia đội bóng này".

Theo lời ông Thới, đội bóng Cái Vồn tồn tại khoảng vài năm thì tan rã, bà Chỏi cùng chồng là ông Nguyễn Văn Thới tham gia cách mạng.

"Lúc bà tôi đi bán trứng gà, trứng vịt khắp nơi là lấy thông tin của địch để về báo lại cho người của mình. Lúc này bà mới đổi tên thành Trương Thị Nở. Mỗi năm bà còn đóng góp khoảng 100 giạ lúa cho địa phương. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, bà động viên các con tham gia cách mạng. Ba người con của bà đã anh dũng hy sinh" - ông Thới xúc động. Để ghi nhớ công lao của bà, nhà nước đã tặng Huân chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng nhất và phong tặng danh hiệu cao quý Mẹ Việt Nam anh hùng vào năm 1994.

Trong thời điểm này, bà sống với người cháu gái (vợ ông Thới) và được con cháu chăm sóc tận tình. Bà Chỏi đã hiến đất cho địa phương xây trường học; dặn dò con cháu phải rèn luyện thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe, hiếu thảo với cha mẹ.

Bà Chỏi qua đời năm 2008, hưởng thọ 98 tuổi. Ông Thới cho hay: "Chắc có gien của bà cố nên con trai lớn của tôi cũng mê đá bóng, có tham gia đội bóng của xã và đi thi đấu nhiều nơi".

Theo một cán bộ UBND xã Mỹ Thuận, bà Chỏi là Mẹ Việt Nam anh hùng, có chồng, con là liệt sĩ nên địa phương đặc biệt quan tâm. Vào năm 1995, địa phương đã cất nhà tình nghĩa cho gia đình; hằng năm, chính quyền địa phương đều đến thăm, tặng quà.

Ông Nguyễn Hữu Thới rất tự hào về bà nội của vợ. Ảnh: CA LINH

Chuyện người đi khai phá

Ông Trần Thanh Ngữ (còn gọi là Tư Ngữ) - Trưởng Phòng Thể dục Thể thao quận 1, TP HCM những năm 1980 của thế kỷ trước - là người đã khai sinh ra bóng đá nữ TP HCM. Khởi đầu là đội bóng đá nữ quận 1, khi đó ông Tư Ngữ là thành viên ban tổ chức các cuộc đua xe đạp như "Về đất Mũi Cà Mau", "Xuyên Việt 1985", "Về thăm Trường Sơn 1992"… Đoàn đua đến đâu, đội bóng nữ được giới thiệu đá giao hữu với các đội nam địa phương đó, tạo nên phong trào bóng đá nữ rất sôi nổi.

Ngoài đội bóng đá nữ quận 1, thời điểm này còn có đội bóng đá nữ "Hoa Học trò" do ông Hoàng Vĩnh Giang - Giám đốc Sở Thể dục Thể thao Hà Nội - gầy dựng. Đây cũng là tiền đề ban đầu của bóng đá nữ Việt Nam. Năm 1997, đội tuyển nữ Việt Nam được thành lập và vô địch giải tiền SEA Games tổ chức ở Malaysia. Vài tháng sau, đội giành được thành tích đầu tay với bộ huy chương đồng SEA Games 19 năm 1997 tại Indonesia.

Hiện nay, tuyển nữ Việt Nam đã trở thành một thế lực hàng đầu của khu vực với 8 danh hiệu vô địch SEA Games, song chắc chắn người hâm mộ và những người trong cuộc sẽ không bao giờ quên cái thuở ban đầu từ hơn 20 năm trước.

Người hâm mộ vẫn còn nhớ nằm lòng tên các cô gái vàng trong hơn 20 năm qua như Kim Hồng (hiện là HLV thủ môn đội tuyển nữ), Lưu Ngọc Mai, Mỹ Oanh, Hiền Lương, Minh Nguyệt, Thúy Nga, Thanh Mai, Kim Chi (hiện là trợ lý HLV đội tuyển nữ), Bích Hạnh, Văn Thị Thanh, Ngọc Châm… cho đến thế hệ kế thừa và tiếp nối như Huỳnh Như, Thùy Trang, Kim Thanh, Chương Thị Kiều, Thanh Nhã… đã xếp thứ 28 trên bảng xếp hạng bóng đá nữ FIFA và xuất sắc giành quyền tham dự World Cup nữ 2023. Có thể nói đây là một kết quả tuyệt vời đánh dấu 90 năm khai phá, xây dựng, phát triển bóng đá nữ Việt Nam. 

Theo Đào Tùng - Lan Anh - Ca Linh/ Người lao động

https://nld.com.vn/the-thao/tu-hao-90-nam-bong-da-nu-viet-nam-202307242233394.htm