Muốn có cơ chế như tư nhân

Chiều 29.11, Quốc hội thảo luận về dự thảo luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Đại biểu (ĐB) Hoàng Văn Cường (đoàn TP.Hà Nội), Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách, cho rằng cơ chế trói buộc cứng nhắc khiến doanh nghiệp nhà nước (DNNN) hoạt động không hiệu quả, vốn nhà nước đầu tư bị thất thoát nhưng không kịp thời được phát hiện, hoặc khi phát hiện cũng không rõ trách nhiệm cá nhân.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng (trái) và ĐB Hoàng Văn Cường thảo luận tại Quốc hội ngày 29.11

Do đó, ông Cường đồng tình khi dự án luật đã thể hiện rõ 2 tiến bộ rất lớn là bỏ tất cả những quy định có liên quan tới quản trị DN. Đồng thời đưa ra nguyên tắc xác định rất rõ là tiền vốn của nhà nước sau khi đã đầu tư vào DN thì trở thành vốn của DN, không nhầm lẫn với vốn nhà nước. Điều này sẽ tạo ra cơ chế thông thoáng hơn cho các DNNN.

Cùng quan điểm, ĐB Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) nói mục tiêu của dự luật là cởi trói, tạo điều kiện tối đa cho DNNN. Ông đề nghị rà soát toàn bộ các quy định mang tính chất hành chính, trình tự, thủ tục để giảm bớt, nhằm tăng quyền tự chủ, tự quyết, tránh tình trạng quản quá chặt, gây khó cho DNNN trong quá trình phát triển. "DN tư nhân đứng ngoài nhìn vào bảo sướng như DNNN. Nhưng tôi cho rằng DNNN hoàn toàn không sung sướng gì với rất nhiều quy định. Ngược lại, DNNN lại đang muốn được cơ chế như DN tư nhân", ông An nêu.

Cạnh đó, ĐB Hoàng Văn Cường cho rằng cơ chế phân phối lợi nhuận như dự thảo đề xuất sẽ không khuyến khích các DN kinh doanh tốt, có lợi nhuận cao, vì tất cả đều được trích tối đa 3 tháng tiền lương để đưa vào quỹ khen thưởng và phúc lợi. Nếu DN làm ăn kém hiệu quả nhưng mức tự trả tiền lương cao, không có lợi nhuận để trích quỹ khen thưởng, phúc lợi nhưng thu nhập của người lao động hằng tháng vẫn cao. Ngược lại, nếu DN tự xác định mức lương thấp, kinh doanh tốt, lợi nhuận nhiều, dù được trích 3 tháng tiền lương để khen thưởng thì thu nhập của người lao động vẫn thấp.

Ông Cường đề xuất việc phân phối lợi nhuận trước hết phải dành để thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch được giao như tăng vốn, trích nộp ngân sách, trích lập các quỹ tích lũy để đầu tư phát triển, trích lập quỹ dự phòng, phần còn lại phân phối tăng thu nhập cho cán bộ quản lý và người lao động được hưởng theo kết quả kinh doanh.

Chấm dứt can thiệp hành chính vào hoạt động DN

Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội Nguyễn Mạnh Hùng (đoàn Cần Thơ) băn khoăn về vai trò của cơ quan chủ sở hữu vốn nhà nước như Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại DN, vẫn đang mang nặng tính hành chính. Theo ĐB, cần xác định rõ đây là cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan hành chính hay một dạng quỹ đầu tư của Chính phủ để từ đó xác định quyền và trách nhiệm cho phù hợp và hiệu quả. Đặc biệt cần hợp nhất các cơ quan này về một đầu mối, tránh phân tán trong quản lý.

Ngoài ra, với xu hướng tiếp tục thoái vốn nhà nước hiện nay, cần có các quy định về thẩm quyền, cách thức quản lý đối với nhóm các DN lớn, giữ vai trò chủ đạo, DN về quản lý hạ tầng quan trọng quốc gia. Lý do các DNNN rất khác nhau về quy mô vốn và trình độ về khoa học công nghệ, có DN vốn và tài sản chỉ khoảng 5.000 tỉ đồng, trong khi có DN tài sản lên đến 700.000 - 800.000 tỉ đồng.

Tương tự, ĐB Phan Đức Hiếu (đoàn Thái Bình) cho rằng cần xây dựng luật trên cơ sở DN được làm những gì mà pháp luật không cấm, hạn chế quy định cứng cho loại hình DNNN. Ngoài ra, cần đảm bảo phân công rõ trách nhiệm giữa bộ ngành, cơ quan nhà nước và chủ sở hữu, tránh trường hợp phát sinh thêm thủ tục đầu tư… Ông cũng đề xuất chỉ nên kiểm soát với 2 hoạt động là quy định về bán vốn, bán tài sản và chuyển nhượng vốn.

Giải trình cuối phiên thảo luận, tân Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh dự luật nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư vốn nhà nước tại DN. Nhà nước thực sự là nhà đầu tư, chủ sở hữu vốn bình đẳng về quyền và trách nhiệm với các nhà đầu tư khác. Do đó, cần chấm dứt can thiệp hành chính vào đầu tư kinh doanh, hoạt động của DN, đảm bảo hoạt động theo đúng nguyên tắc thị trường.

Về phân phối lợi nhuận, ông Thắng cho rằng cần thực hiện trên nguyên tắc bình đẳng các cổ đông tham gia, không để cao quá sẽ không phù hợp. Bên cạnh đó, người đại diện vốn nhà nước tại DN có vai trò quan trọng, quyết định hiệu quả kinh doanh cũng như việc bảo toàn, phát triển của DN. Do đó, cần có cơ chế quản lý đánh giá, gắn với chế độ đãi ngộ phù hợp.

"Nếu đưa ra cơ chế khắt khe, người đại diện vốn rất vất vả nhưng tiền lương thưởng theo thang bậc thì không bao giờ có người tài. Mà người tài thì họ cũng không làm hết trách nhiệm của mình", ông Thắng nêu thực tế. Với DN bên ngoài có thể trả lương gấp 5 - 10 lần, nhưng người đại diện vốn nhà nước được trả rất thấp. Vì vậy, DN làm ăn hiệu quả thì đánh giá hiệu quả dựa vào các chỉ tiêu lợi nhuận, doanh thu… cũng cần rõ ràng.

Theo đó, nếu làm tốt thì lương thưởng thế nào, nếu vượt lợi nhuận đặt ra thì mức lương thưởng có tăng lên hay không? Nếu không làm tốt thì mức độ nào cảnh báo, sa thải… thì mới sòng phẳng. Đặc biệt, người đại diện vốn cũng cần đủ thẩm quyền trong lãnh đạo, chỉ đạo. Nếu đã chấp nhận như DN tư nhân thì phải có cơ chế, nhất là chế độ lương thưởng của người đại diện vốn.

Theo Mai Hà - Tuyến Phan - Lê Hiệp/ Thanh niên

https://thanhnien.vn/coi-troi-cho-doanh-nghiep-nha-nuoc-185241129225108779.htm