Bé trai của một phụ nữ di cư chào đời ngay trên tàu cứu nạn Aquarius Ảnh: REUTERS

630 người di cư và tị nạn - được cứu ở ngoài khơi bờ biển Libya - đã đến cảng Valencia của Tây Ban Nha hôm 17-6 sau 7 ngày lênh đênh trên biển và bị Ý cùng Malta từ chối tiếp nhận.

Tây Ban Nha tiên phong

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cáo buộc chính phủ Ý "bất nhẫn và vô trách nhiệm" do đã không cho tàu cứu nạn Aquarius cập cảng nước này. May thay, số phận của những người di cư này đã được giải quyết khi Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez tuyên bố nước này có trách nhiệm giúp đẩy lui thảm họa nhân đạo và sẽ tiếp nhận những người khốn khổ.

Báo The Guardian (Anh) cho biết ngay khi lên bờ, những người di cư trên - gồm ít nhất 7 phụ nữ có thai, 123 thiếu niên không có người thân đi cùng và 11 trẻ em - được nhân viên Hội Chữ thập đỏ kiểm tra về y tế. Tổ chức nhân đạo này đã triển khai hàng trăm nhân viên và tình nguyện viên đến khu vực trên, dựng lều trại và trung tâm tiếp nhận ở cảng Valencia cùng với lương thực và quần áo từ chiều 16-6. 

Ngoài ra, nhân viên của Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (UNHCR) sẽ có mặt để giúp những người trốn chạy chiến tranh và ngược đãi này làm thủ tục xin tị nạn, trong khi 400 phiên dịch viên sẵn sàng giúp đỡ về mặt giao tiếp. Bộ trưởng Công trình công cộng Tây Ban Nha Jose Luis Abalos khẳng định những người mà tàu Aquarius cứu sẽ có sự bảo đảm quyền đặc biệt ở lại nước này trong vòng một tháng trước khi họ được giải quyết theo pháp luật và không có ngoại lệ.

Kế hoạch "pháo đài châu Âu"

Tây Ban Nha đưa ra quyết định tiếp nhận người di cư và tị nạn trong bối cảnh sự căng thẳng nổi lên giữa các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) và có lời kêu gọi đánh giá lại hệ thống di cư hiện nay. Tân Bộ trưởng Ngoại giao Tây Ban Nha Josep Borrell miêu tả quyết định của nước này là một "hành động mang tính biểu tượng cao độ" sẽ có thể làm cho châu Âu thoát ra khỏi "chính sách tự dối mình" về vấn đề di dân. Chính phủ mới thành lập cũng đã thông báo kế hoạch mở rộng hệ thống y tế công cho đối tượng là người nước ngoài không có giấy phép cư trú, đồng thời xem xét dỡ bỏ hàng rào kẽm gai dựng lên trên biên giới ở 2 vùng đất Melilla và Ceuta thuộc Tây Ban Nha ở Bắc Phi. 

Tuy nhiên, UNHCR đã lên tiếng cảnh báo Tây Ban Nha sẽ đối mặt thêm nhiều thách thức khi dang tay cứu giúp và bảo vệ những người đến bờ biển nước này. Trên thực tế, riêng trong 2 ngày 15 và 16-6, đơn vị cứu nạn hàng hải Tây Ban Nha đã cứu 986 người cố vượt Địa Trung Hải và vớt được 4 thi thể.

Sự việc trên diễn ra trước thềm Hội nghị Thượng đỉnh EU - trong 2 ngày 28 và 29-6 sắp tới - bàn về vấn đề di dân trong khi tân chính phủ dân túy ở Ý sẽ khiến cho bất cứ sự nhượng bộ nào về chính sách di dân đều khó có thể xảy ra hơn. Các nhà lãnh đạo Ý muốn chấm dứt quy định cho người di cư được phép tị nạn ở quốc gia đầu tiên họ đặt chân đến.

Trước tình hình tranh cãi về vấn đề di dân khắp châu Âu, Thủ tướng Đức Angela Merkel thừa nhận EU đang trên bờ vực chia rẽ liên quan đến tình trạng di dân. Thủ tướng Đức đưa ra tuyên bố gây sốc như trên giữa lúc chính phủ liên minh mong manh của bà cũng có thể bị sụp đổ khi những người chỉ trích hối thúc bà phải áp dụng đường lối cứng rắn hơn với người di cư. Bà nhấn mạnh: "Đây là thách thức của châu Âu cũng cần một giải pháp của người châu Âu. Tôi nhận thấy vấn đề này mang tính quyết định để giữ châu Âu liên kết với nhau". Thủ tướng Merkel đã bác bỏ kế hoạch của Bộ trưởng Nội vụ Đức Horst Seehofer đơn phương gửi trả lại những người di cư đã đăng ký xin tị nạn ở các nước EU khác.

Cuối tuần này, bà Merkel sẽ gặp Tổng thống Macron bàn về chính sách châu Âu mở rộng. Ông Macron là người ủng hộ kế hoạch hình thành "pháo đài châu Âu" để ngăn chặn làn sóng di dân vì lý do kinh tế. 

Theo Lục San/ NLĐ