(Từ trái qua phải) Tổng thống Iran Hassan Rouhani, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan trong cuộc gặp tại Sochi để bàn về vấn đề Syria năm 2017 (Ảnh: AFP)

Theo giới phân tích, Nga vẫn tin rằng Mỹ chưa có trong tay một giải pháp khả thi để kết thúc vấn đề Syria, và sự hiện diện của các lực lượng Mỹ trên 1/3 lãnh thổ Syria, cùng với các đồng minh của Washington, không nằm ngoài mục đích “ngáng đường”. Sau cuộc không kích của liên quân Mỹ, Anh, Pháp gần đây, Moscow sẽ vẫn tiếp tục ủng hộ chiến dịch quân sự ngày càng thành công của chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad nhằm giành quyền kiểm soát toàn bộ lãnh thổ Syria.

Theo nhà báo Fred Weir của trang CS Monitor, mặc dù Nga có thể vẫn xem Mỹ như một “kẻ phá hoại” về quân sự tại Syria, song Moscow vẫn cần tới sự giúp đỡ của Washington để chấm dứt cuộc xung đột tại quốc gia Trung Đông này thông qua giải pháp ngoại giao. Điện Kremlin có thể sẽ tiếp tục theo đuổi một tiến trình hòa bình mà họ bắt đầu từ năm ngoái với Iran và Thổ Nhĩ Kỳ, và không tính đến vai trò của Mỹ cũng như các đồng minh. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng tiến trình này không mấy suôn sẻ.

Thực tế trên đồng nghĩa với việc các bên sẽ phải quay trở lại với tiến trình Geneva, trong đó có sự tham gia trực tiếp của phương Tây. Trước đó, các cuộc hòa đàm do Liên Hợp Quốc bảo trợ từng nhiều lần được tổ chức tại Geneva, Thụy Sĩ nhằm tìm kiếm một giải pháp ổn thỏa cho vấn đề Syria.

“Một điều ngày càng rõ ràng đó là, sẽ không có giải pháp khả thi cho vấn đề Syria nếu không có sự thống nhất và hợp tác trực tiếp giữa Nga và Mỹ”, Vladimir Sotnikov, chuyên gia độc lập về Trung Đông, nhận định.

Tránh xung đột quân sự

Tên lửa bay trên bầu trời thủ đô Damascus của Syria trong cuộc không kích hôm 14/4 (Ảnh: AP)

Theo các nhà phân tích, Nga thực sự nghiêm túc khi tuyên bố sẽ đáp trả các tàu chiến Mỹ trên Địa Trung Hải hoặc các khí tài phóng tên lửa khác của Mỹ nếu có bất kỳ công dân nào của Nga gặp nguy hiểm do vũ khí Mỹ. Tổng thống Donald Trump cũng cảnh báo Nga hãy “sẵn sàng” vì tên lửa “mới, đẹp và thông minh” của Mỹ sắp bay tới Syria. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng những tuyên bố cứng rắn giữa Nga và Mỹ rốt cuộc chỉ dừng lại ở lời qua tiếng lại.

Các nhà phân tích có liên hệ với Điện Kremlin nói rằng các nhóm hòa giải quân sự của Nga và Mỹ đã âm thầm hợp tác với nhau tại Syria trong suốt nhiều tháng để đảm bảo rằng các hệ thống phòng không của Nga không được triển khai vào đêm xảy ra cuộc không kích, cũng như không tên lửa hành trình nào của Mỹ bay đến gần các căn cứ của Nga tại Syria.

Trong cuộc phỏng vấn gần đây với BBC hôm 16/4, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói rằng quan hệ giữa Nga và phương Tây hiện tại còn tệ hơn cả thời Chiến tranh Lạnh - thời điểm mà theo ông Lavrov cả hai nước vẫn duy trì các kênh liên lạc và chưa có sự ám ảnh về “nỗi sợ Nga” như bây giờ. Nhà ngoại giao Nga cho biết mặc dù niềm tin giữa Nga và Mỹ sắp cạn, song hiện vẫn chưa về đến con số 0 và cả hai nước vẫn liên tục đối thoại nhằm giảm nguy cơ xung đột quân sự.

“Phản ứng chính thức của Nga (sau vụ không kích) chỉ là lên án cuộc tấn công trái phép và sai lầm (của Mỹ, Anh, Pháp). Cuộc tấn công diễn ra trước khi nhóm các thanh sát viên của Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học (OPCW) bắt đầu làm nhiệm vụ tại khu vực nghi xảy ra cuộc tấn công hóa học ở thị trấn Douma. Việc nhà lãnh đạo Mỹ không chờ các thanh sát viên hoàn thành nhiệm vụ là dấu hiệu cho thấy họ muốn đưa ra một tuyên bố bằng quân sự, và không muốn nó bị phủ bóng bởi bất kỳ kết luận nào của các thanh sát viên”, Pavel Zolotaryev, phó giám đốc Viện nghiên cứu Mỹ - Canada (ISKRAN), nhận định.

“May mắn là cả Lầu Năm Góc và Bộ Quốc phòng Nga đều đã có sự kết nối gần gũi và đảm bảo chắc chắn rằng sẽ không phát sinh bất kỳ rắc rối nào. Do vậy, cuộc tấn công chủ yếu là hành động mang tính chính trị và biểu tượng. Mặc dù vậy, nó vẫn đẩy mối quan hệ Nga - Mỹ, vốn đã rất tệ, vào những căng thẳng mới”, ông Zolotaryev nói thêm.

Một quan chức quân sự cấp cao của Nga cho biết Moscow có thể trang bị cho Syria hệ thống phòng không hạng hai của Nga là S-300 để ngăn chặn bất kỳ cuộc không kích nào có thể xảy ra ra của Mỹ và các đồng minh trong tương lai.

Vai trò ngoại giao của Mỹ

Tổng thống Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump (Ảnh: Reuters)

Một câu hỏi lớn hơn đặt ra cho Syria là liệu Nga và Mỹ có thể hợp tác với nhau và mang lại một giải pháp chính trị kéo dài cho cuộc nội chiến kéo dài suốt 7 năm tại quốc gia Trung Đông này hay không. Các chuyên gia cho rằng “Tiến trình hòa đàm Astana” do Nga dẫn đầu vẫn chưa thực sự hiệu quả. Astana là thủ đô của Kazakhastan, nơi diễn ra các cuộc đàm phán do Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ bảo trợ nhằm lập lại hòa bình cho Syria.

“Tình hình quân sự tại Syria hiện đã tốt hơn nhiều so với một năm trước đây. Tuy nhiên, bất chấp các cuộc hội đàm với Thổ Nhĩ Kỳ và Iran, một giải pháp chính trị vẫn là điều xa vời. Mối quan hệ giữa Nga với hai đối tác là Thổ Nhĩ Kỳ và Iran vẫn rất khó khăn. Ông Putin dành nhiều nỗ lực để giữ mối quan hệ với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan luôn đi đúng hướng, nhưng điều đó rõ ràng không đơn giản”, Fyodor Lukyanov, biên tập viên của tạp chí Nước Nga trong các vấn đề toàn cầu tại Moscow, cho biết.

Thổ Nhĩ Kỳ đã ra thông cáo ủng hộ cuộc không kích bằng tên lửa vào cuối tuần trước của Mỹ, trong khi Iran dường như thất vọng với việc Nga không thể ngăn chặn cuộc tấn công này xảy ra, theo ông Lukyanov.

Đây là một trong những lý do khiến Mỹ và các nước phương Tây cần được đưa trở lại tiến trình hòa bình nhằm cân bằng nhu cầu của tất cả các bên có liên quan trong khu vực. Tuy nhiên, thực hiện được điều này không dễ khi cả Nga và Mỹ đều có những chiến dịch quân sự riêng tại Syria.

“Mọi thứ chắc chắn sẽ phức tạp hơn sau vụ không kích. Nga hiện vẫn lo lắng rằng cuộc không kích này có thể sẽ tái diễn vào bất kỳ thời điểm nào. Tuy nhiên, Nga và Mỹ vẫn đang có sự kết nối khá hiệu quả tại Syria, do vậy vẫn còn hy vọng rằng bức tranh ảm đạm có thể sẽ được thay đổi theo chiều hướng tốt hơn”, chuyên gia Sotnikov nhận định.

Theo Thành Đạt/Dân Trí