Binh sĩ Israel bên dàn tên lửa gần làng Druze của khu Majdal Shams thuộc cao nguyên Golan đang bị Israel chiếm giữ - Ảnh: REUTERS

Ngày 10-2, một máy bay F-16 hiện đại của không quân Israel bị phòng không Syria bắn hạ, rơi xuống phía bắc lãnh thổ Israel. Nội tình vụ này xem ra không đơn giản. 

Israel nói vụ này bắt nguồn từ việc một máy bay không người lái của Iran xuất phát từ Syria "xâm phạm không phận" Israel và bị máy bay lên thẳng vũ trang Israel bắn hạ. Tiếp đó, Israel trả đũa bằng không kích vào "nơi xuất phát" của máy bay không người lái Iran. Rồi một trong số máy bay tấn công bị hỏa lực phòng không Syria bắn hạ. 

Vụ đụng độ nghiêm trọng nhất

Phía Iran thì nói máy bay không người lái của họ chỉ thực hiện phi vụ "thám thính thường nhật nhắm vào tàn quân của lực lượng khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) ở khu vực hoang vu thuộc lãnh thổ miền đông Syria", nghĩa là rất xa không phận Israel. 

Để trả đũa việc F-16 bị bắn hạ, Israel đã cùng lúc không kích 12 căn cứ quân sự của Syria, trong đó có nhiều vị trí bị coi là của Iran trên lãnh thổ Syria. 

Dù thực hư thế nào, đây có thể coi là vụ đụng độ quân sự trực diện đầu tiên giữa Iran với Israel và là cuộc xung đột quân sự nghiêm trọng nhất trong hơn 30 năm qua giữa Israel với các đối thủ ở Syria.

Vài ngày trước đây, không quân Mỹ cũng đã đánh phá ác liệt nhắm vào "lực lượng phe chính phủ Syria" (ám chỉ quân đội Syria và đồng minh gồm cả Iran và các đạo dân binh dòng Hồi giáo Shiite thân Iran) tại khu vực bờ đông sông al-Furat thuộc tỉnh Deir Ezzor ở đông bắc Syria. 

Phía Mỹ giải thích đây là "một cuộc tấn công tự vệ", bởi khi ấy, "phe chính phủ Syria" đang động binh quy mô lớn nhắm vào khu vực do Lực lượng dân chủ Syria (SDF) - đồng minh của Mỹ, kiểm soát và khu vực ấy lại có lực lượng đặc nhiệm Mỹ đang hỗ trợ đào tạo. 

Đại sứ Nga tại Hội đồng Bảo an LHQ đã lên tiếng tố cáo Mỹ về vụ này, cho rằng Mỹ rắp tâm chia cắt Syria và kiểm soát khu vực dầu lửa - khí đốt trọng yếu của đất nước. Đáp lại, đại sứ Mỹ phê phán Nga không sử dụng đúng mức uy tín của mình để ngăn chặn "lực lượng phe chính phủ Syria" có những động thái "gây hấn nguy hiểm cho quân đội Mỹ".

Những thành viên của Đơn vị Bảo vệ của Phụ nữ người Kurd (YPJ) tại khu Sheikh Maksoud thuộc ngoại ô TP Aleppo, Syria ngày 7-2 - Ảnh: REUTERS

Thổ Nhĩ Kỳ cũng động binh

Trong khi đó, chiến dịch "Cành Ô liu" do Thổ Nhĩ Kỳ phát động từ tháng trước nhắm đánh chiếm thành phố Afrin thuộc vùng nông thôn phía bắc của tỉnh Aleppo vẫn đang tiếp diễn. 

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan nhiều lần thề thốt sẽ chiếm Afrin, rồi tiến đến thành phố Manbij gần đó, để tràn sang phía đông "cho đến tận biên giới với Iraq"! 

Tất cả các địa bàn mà chiến dịch "Cành Ô liu" nhắm tới đều đang do Lực lượng dân chủ Syria (SDF) kiểm soát. Mỹ cũng có nhiều vị trí quân sự quan trọng ở khu vực này. 

Mỹ đã công khai khẳng định "không nghĩ đến việc rút khỏi Manbij", bất chấp phía Thổ Nhĩ Kỳ liên tục đòi quân Mỹ rút khỏi thành phố này "để tránh đụng độ không mong muốn" giữa quân đội hai nước vốn cùng là thành viên của NATO!

Syria đang bị chia cắt và sâu xé trên thực tế. Mỹ có nhiều khu vực đóng quân tại vùng lãnh thổ do người Kurd kiểm soát ở đông bắc và một căn cứ ở đông nam Syria.

Nga có hai căn cứ quy mô lớn thường trực ở khu vực duyên hải tây bắc Syria, cùng nhiều địa điểm đóng quân rải rác trong nước để thực hiện "nghĩa vụ đảm bảo" ngăn cách xung đột giữa phe chính phủ và phe đối lập. 

Thổ Nhĩ Kỳ thì nhận lãnh "trách nhiệm đảm bảo ngăn cách" tại tỉnh Idlib. Còn Iran thì tràn ngập khắp các khu vực do quân chính phủ Syria và đồng minh kiểm soát và khó xác định cụ thể đâu là căn cứ của nhà nước Cộng hòa Hồi giáo Iran!

Xe tăng của Israel ở vị trí trấn giữ gần làng Druze của khu Majdal Shams thuộc cao nguyên Golan đang bị Israel chiếm giữ - Ảnh: REUTERS

Israel rình rập cơ hội đập Iran

Israel không có phần nhỏ nào bên trong lãnh thổ Syria, ngoài một phần cao nguyên Golan mà Israel đã chiếm đóng từ cuộc chiến tranh năm 1967. Israel cũng không chống chính quyền Syria và không tham gia trực tiếp vào cuộc chiến đánh IS tại Syria. 

Nhưng Israel luôn cho mình cái quyền được "tấn công tự vệ" nhắm vào bất cứ động thái nào bên trong lãnh thổ Syria mà Israel cho là "Iran chuyển vũ khí tối tân cho lực lượng Hezbullah Liban". 

Israel đồng thời cảnh báo cả với Nga và Mỹ rằng nước này sẽ phản ứng quyết liệt nếu phát hiện bất cứ căn cứ quân sự nào của Iran trên lãnh thổ Syria. 

Thực tế, từ năm 2013 đến nay, Israel đã thực hiện hàng chục vụ không kích nhắm vào nhiều căn cứ quân sự của Syria, mà Israel cho là có hoạt động của Iran chuyển giao vũ khí hiện đại cho Hezbullah.

Thị trấn Douma, ở phía đông Ghouta, thuộc khu ngoại ô thủ Damascus, Syria vào ngày 11-2. Khu cư dân nay hoang tàn vì đang thuộc lực lượng đối lập Syria kiểm soát và bị quân đội chính phủ bao vây, không kích - Ảnh: REUTERS

Cuộc chiến tại Syria, từ đầu năm 2018 đến nay rõ ràng mang một đặc điểm hoàn toàn khác với 7 năm trước đó. Cuộc nội chiến giữa phe chính phủ Syria với đối lập tại một số khu vực ít ỏi vẫn do đối lập kiểm soát đã bị lấn át bởi các xung đột bùng lên từ sự tranh giành giữa các thế lực bên ngoài đang hiện diện tại Syria.

Xem ra, sau khi IS bị loại khỏi vòng chiến tại Syria, các bên nước ngoài vẫn vin cớ "đánh khủng bố" để nhảy vào nước này, nay mới bộc lộ tham vọng chiến lược thực sự của mỗi bên, biến Syria thành địa bàn tranh chấp khó phân thắng bại, mà nạn nhân thua thiệt nhất luôn là đất nước và người dân Syria!

Theo Nguyễn Ngọc Hùng/ Tuổi Trẻ