Ngày 29/1, Đoàn công tác của Chính phủ do Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng làm trưởng đoàn về Hải Phòng kiểm tra quy trình thông quan, tìm cách tháo gỡ vướng mắc về việc hàng phế liệu nhập khẩu bị nằm ở các cảng biển Việt Nam.

"Nhà máy không có nguyên liệu, công nhân nghỉ việc, giảm công suất, hủy các hợp đồng, trong khi nguyên liệu tồn đọng tại cảng, phí lưu kho lưu bãi, tiền phạt chậm trả", ông Dũng nêu thực trạng. Hàng nghìn lô hàng phế liệu có thể làm nguyên liệu đảm bảo tiêu chuẩn, quy chuẩn về môi trường nhưng lại không thể thông quan gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng trao đổi với lãnh đạo cảng Green Port Hải Phòng về vấn đề hàng nghìn container phế liệu tồn đọng. Ảnh: Giang Chinh

Kiểm tra hiện trường cảng Green Port và Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng khu vực 3 (Cục Hải quan Hải Phòng), Bộ trưởng Mai Tiến Dũng liên tục đặt câu hỏi về nguyên nhân chậm thông quan các lô hàng.

Phía Hải quan Hải Phòng giải thích, trước đây doanh nghiệp nhập khẩu phế liệu về cảng nhưng không được cấp giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường nên đã từ chối nhận hàng. Gần đây, chính sách đã thông nhưng nhiều doanh nghiệp lại "mắc" phí lưu kho bãi quá lớn sau một thời gian dài ùn lưu cảng dẫn đến việc họ không muốn nhận hàng. Một số khác bị chậm thông quan do "rơi vào những đợt cao điểm, đường truyền dữ liệu bị nghẽn".

Ông Dũng thẳng thắn cho rằng, một phần nguyên nhân chậm là do cách làm việc không hết trách nhiệm, vô cảm của một bộ phận cán bộ. "Việc này sẽ bóp chết doanh nghiệp vì gánh nặng chi phí", ông nói.

Ông cũng nêu việc nhiều doanh nghiệp phàn nàn về quy định của Bộ Tài nguyên và Môi trường. "Đã có đơn vị giám định độc lập rồi nhưng vẫn phải có sự tham gia của cán bộ Sở Tài nguyên và Môi trường. Việc này có cần thiết không? Mở container ra, kiểm tra bằng mắt thường, mà doanh nghiệp phải bố trí ăn ngủ, đưa đón, đi từ Nam ra Bắc, kinh phí ở đâu ra?", Bộ trưởng nêu những khúc mắc.

Nhiều bất cập về thủ tục hành chính, quy định siết chặt nhập khẩu phế liệu cũng được dẫn ra khiến đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường và Hải quan tranh cãi về trách nhiệm.

Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn khẳng định Hải quan không gây khó dễ cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu hàng hóa, đặc biệt là hàng phế liệu. Thời gian thông quan bị kéo dài là do nhiều quy định, qua nhiều lần cấp phép và các Sở Tài nguyên và Môi trường khó có đủ người kiểm tra các container, dẫn đến tình trạng một lô hàng chờ kiểm định đến 10 ngày, thậm chí 30 ngày...

Cảng biển Hải Phòng đang tồn khoảng 5.000 container trong đó phần lớn là phế liệu chưa được thông quan và các container chủ hàng đã từ chối nhận hàng. Ảnh: Giang Chinh

Ông Cẩn cho biết vừa qua Trung Quốc cấm nhập phế liệu về tái chế, dẫn đến một lượng lớn hàng hóa vào Việt Nam. Trong khi đó, các cơ quan chức năng chưa phối hợp chặt chẽ để xử lý khiến lượng hàng lớn bị tồn đọng. Nhiều doanh nghiệp nhập khẩu phế liệu đã lợi dụng chính sách, nhập cả rác thải nguy hại với môi trường và sức khỏe người dân Việt Nam. 

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân phản bác rằng, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan phát biểu như vậy là "đùn đẩy, đổ hết lỗi cho Bộ Tài nguyên". Dù vậy, ông Nhân cũng thừa nhận tình trạng tồn đọng hàng tại các cảng có phần có lỗi của ngành, khi các đoàn kiểm tra phế liệu "quá cồng kềnh", phương pháp kiểm tra "cũng có vấn đề". 

Kết luận buổi làm việc, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng đánh giá các cơ quan đã thể hiện thái độ nghiêm túc. Ông nhấn mạnh mong muốn của Thủ tướng là "tháo gỡ triệt để, cải cách triệt để, không vì lý do bảo đảm môi trường mà tạo ra các rào cản, thủ tục không cần thiết, gây khó khăn cho doanh nghiệp". 

Để tháo gỡ vướng mắc, ông Dũng nhất trí với quan điểm của Bộ Tài chính về việc chỉ đạo Tổng cục Hải quan làm thủ tục với các lô hàng phế liệu theo hướng: doanh nghiệp mở tờ khai ở thời điểm nào thì áp dụng theo chính sách hiện hành ở thời điểm đó. Các lô hàng về cảng bất kỳ thời điểm nào, kể cả trước khi Thông tư 08, 09 có hiệu lực, nếu đáp ứng quy chuẩn sẽ được thông quan, cùng với đó, thống nhất không cần giấy xác nhận của Sở Tài nguyên và Môi trường như hiện nay. 

Thời gian tới, Văn phòng Chính phủ và Tổ công tác sẽ báo cáo Chính phủ, Thủ tướng sửa đổi 4 nghị định liên quan để Bộ Tài nguyên và Môi trường sửa quy định thuộc thẩm quyền. Trong thời gian chưa kịp sửa các văn bản, Văn phòng Chính phủ, Tổ công tác kiến nghị đưa nội dung này vào Nghị quyết phiên họp Chính phủ gần nhất để gỡ ngay vướng mắc cho doanh nghiệp. Tinh thần là không để doanh nghiệp đón Tết trong lo âu và ra Tết có ngay nguyên liệu sản xuất.

Về chi phí của các lô hàng, ông Dũng đề nghị Tổng cục Hải quan làm việc với các doanh nghiệp kinh doanh cảng, Bộ Giao thông Vận tải làm việc với các hãng tàu để xem xét miễn, giảm chi phí lưu kho bãi.

Cũng tại buổi làm việc, Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng Nguyễn Văn Tùng cho biết, địa phương sẵn sàng bố trí nguồn kinh phí để xử lý các lô hàng phế liệu vô chủ, không bảo đảm yêu cầu môi trường. Cảng sẵn sàng miễn phí lưu kho bãi với các lô phế liệu được thông quan, nhằm giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, các container phế liệu đang lưu giữ tại cảng toàn quốc tính đến ngày 25/1/2019 là gần 24.200, trong đó số lượng container chưa quá 30 ngày khoảng 7.500, số lượng lưu 30-90 ngày là 6.800 và số lượng tồn đọng trên 90 ngày là 9.900.

Riêng số container phế liệu đang lưu tại các cảng biển ở Hải Phòng là 6.660 container.

Theo Giang Chinh/Chinhphu.vn