Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan - Ảnh: Quochoi.vn

Nhóm vấn đề được chất vấn ông Lê Minh Hoan trong lần đầu tiên đăng đàn gồm: Công tác tổ chức sản xuất gắn với thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp; phối hợp xây dựng cơ chế, chính sách xúc tiến thương mại, đàm phán mở cửa, phát triển thị trường nông sản.

Giải pháp ổn định thị trường, kiểm soát sự biến động giá của một số mặt hàng nông sản, thủy sản, thức ăn chăn nuôi, vật tư nông nghiệp.

Việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, thu hút đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp, nâng cao giá trị sản phẩm, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm phát triển bền vững.

Phó thủ tướng Lê Văn Thành, bộ trưởng các Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Công Thương, Khoa học và Công nghệ, Tài nguyên và Môi trường cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết sẽ mời thêm các bộ trưởng Bộ Công thương, Tài nguyên - môi trường, Kế hoạch - đầu tư để “chia lửa” với bộ trưởng Lê Minh Hoan về các vấn đề như giá xăng dầu tăng cao, quy hoạch đất đai...

"Tôi không thoái thác trách nhiệm"

Trước câu hỏi của đại biểu về vấn đề tăng giá tác động đến ngành nông nghiệp và tình trạng "được mùa mất giá", bày tỏ nỗi niềm sợ nhất câu hỏi "đến bao giờ" được nêu tại Quốc hội, ông Hoan nói rằng đang điều hành theo nền kinh tế thị trường, và cũng không thoái thác trách nhiệm, nhưng nếu có sự vào cuộc, năng động của chính quyền địa phương sẽ quyết định việc xử lý những vấn đề trên nhanh hay chậm.

Dẫn chứng như câu chuyện vải thiều, cà rốt của Hải Dương, vải thiều của Bắc Giang, xoài của Sơn La… ông xúc động khi chính lãnh đạo địa phương đi giới thiệu sản phẩm. Dẫn lời lãnh đạo tỉnh Hải Dương là "đất đai có thể manh mún, nhưng tư duy không thể manh mún", ông Hoan cho rằng bản chất ngành nông nghiệp là rủi ro, có những yếu tố bất khả kháng, nhưng nếu dũng cảm, kiên trì, và những câu chuyện Hải Dương hay địa phương khác, đã bắt đầu kích hoạt được thị trường.

Từ chuyện thúc đẩy chế biến sản phẩm nông sản, ông Hoan cho rằng địa phương phải ngồi lại cùng doanh nghiệp, bằng niềm tin thị trường, liên kết giữa doanh nghiệp sẽ là bệ đỡ cho hàng nông sản vươn ra thị trường thế giới.

Đến bao giờ hết tình trạng được mùa mất giá?

Đại biểu Trần Thị Hoa Ri (Bạc Liêu) đặt vấn đề tình trạng vật tư nông nghiệp tăng, điệp khúc được mùa mất giá, người dân loay hoay tìm cây trồng, vật nuôi phù hợp không mới, và xưa nay được nói đến nhiều. Vậy đâu là điểm nghẽn và bao giờ khắc phục triệt để để nông nghiệp phát huy, tiềm năng, thế mạnh của mình?

Đại biểu Nguyễn Văn Thi (Bắc Giang) đặt vấn đề kim ngạch xuất khẩu nông sản trong những năm qua phát triển, trung bình mỗi năm đạt hơn 48 tỉ USD/năm. Tuy nhiên hàng xuất khẩu chủ xuất khẩu thô, 80% xuất khẩu theo đường tiểu ngạch và 70% phụ thuộc vào một thị trường lớn, đầy rủi ro.

Ông Thi chất vấn biện pháp, chính sách nào để tăng tỉ lệ xuất khẩu hàng nông sản chế biến, cũng như tăng tỉ lệ xuất khẩu chính ngạch và mở rộng thị trường xuất khẩu nông sản.

ĐBSCL muốn 'hữu cơ' phải tổ chức lại sản xuất

Trả lời đại biểu Lưu Mai, bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết vấn đề an toàn của sản phẩm nông nghiệp đặt ra từ khóa XI tới nay, bộ trưởng không thoái thác trách nhiệm của mình nhưng ngành nông nghiệp có tính liên ngành rất cao, hệ thống, trên dưới trong ngoài, vận động theo nền kinh tế thị trường chứ không phải bằng mệnh lệnh hành chính của bộ trưởng hay Chính phủ.

Vấn đề hữu cơ, không phải tất cả các quốc gia đều làm 100% nhưng hữu cơ hay không phải có độ an toàn về vệ sinh thực phẩm được kiểm chứng của xã hội, hệ thống phân phối để đánh giá chất lượng.

"Đáng tiếc đến giờ này chúng ta chưa có hệ thống để đánh giá và đó là khuyết điểm của ngành nông nghiệp, trong đó có việc Bộ chưa chuẩn hóa các quy trình sản xuất dẫn đến chất lượng nông sản", ông Hoan nói.

Ông nêu lại nền nông nghiệp Việt Nam mang 3 lời nguyền "manh mún, nhỏ lẻ, tự phát". Ngay ở đồng bằng sông Cửu Long dù đất đai rộng lớn nhưng cũng thể hiện sự manh mún. Do đó, ông tha thiết đề nghị cần thay đổi tổ chức lại ngành hàng để tránh rủi ro.

Trả lời đại biểu Thái, bộ trưởng Hoan dẫn câu thơ: "Đất ghiền phân vô cơ như người ghiền á phiện" để nói về thực trạng nhiều năm nay ở ĐBSCL. Để thay đổi tập quán không phải điều dễ và sự quan hệ "chằng chịt" giữa các đại lý vật tư phân bón ở khắp ngõ ngách ĐBSCL đã tạo ra "khế ước ngầm" với bà con nông dân. 

Bộ trưởng nêu các lý do và cho rằng phải tổ chức lại ngành hàng, tổ chức lại sản xuất, vận động bà con vào hợp tác xã. Bộ trưởng cho biết vẫn còn tình trạng lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, hóa học, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không tuân thủ nguyên tắc "bốn đúng" gây ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, sức khỏe con người và chất lượng nông sản.

Đưa ra giải pháp cho vấn đề này, bộ trưởng nêu rõ, thời gian tới, cần hoàn thiện các phương pháp thử cho các thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Bên cạnh đó, tăng cường hợp tác công tư sản xuất và sử dụng phân bón hữu cơ… 

"Sáng nay, Bộ đã triệu tập cuộc họp với các giám đốc Sở Nông nghiệp để bàn về nhiều vấn đề. Bộ thành lập Văn phòng điều phối 13 tỉnh ĐBSCL về nông nghiệp, liên tục tổ chức diễn đàn, mời các doanh nghiệp về phân bón, thuốc để dẫn dắt bà con thay đổi, liên tục tổ chức các diễn đàn mời các doanh nghiệp về phân bón, thuốc để cùng bà con thay đổi tư duy.

Bộ trưởng đã, đang làm gì để đưa nông nghiệp lên tầm cao mới?

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) chia sẻ trong thư ngỏ gửi cán bộ chủ chốt, bộ trưởng Lê Minh Hoan có nói "ngoài kia gió đang thổi, chúng ta mượn sức gió để đi xa, bay cao, hay chúng ta chững lại, chấp nhận để ngọn gió xô đẩy?".

"Bộ trưởng cũng từng phát biểu sẽ chung tay cho sứ mệnh đưa nền nông nghiệp nước nhà đến tầm cao mới. Định hướng đổi mới nào đã, đang được Bộ trưởng thực hiện để đưa nông nghiệp Việt Nam lên tầm cao mới?", đại biểu Mai cũng chất vấn đến khi nào người dân Việt Nam có thể yên tâm về tính an toàn của sản phẩmnông nghiệp, khi nào Việt Nam viết tên mình trên bản đồ sản phẩm nông nghiệp hữu cơ của thế giới.

Đại biểu Nguyễn Huy Thái (Bạc Liêu) băn khoăn về giá vật tư nông nghiệp, đặc biệt là giá phân bón tăng cao. Bộ NN&PTNT đã khuyến cáo người dân sử dụng phân hữu cơ thay vô cơ. Tuy nhiên, tập quán sử dụng phân hữu cơ chủ yếu ở miền Bắc và Trung, đồng bằng sông Cửu Long chưa có thói quen này. Bộ đã và sẽ làm gì để khuyến khích sử dụng phân hữu cơ trên cánh đồng?

Ùn tắc nông sản xuất sang Trung Quốc là "trường hợp bất khả kháng"

Trả lời, bộ trưởng Hoan chia sẻ với người nông dân trong bối cảnh thị trường đứt gẫy, khó khăn do ảnh hưởng dịch COVID-19. Với tình trạng ùn ứ nông sản ở cửa khẩu phía Bắc, các bộ ngành đã vào cuộc, hạn chế thấp nhất thiệt thòi cho nông dân, nhưng đây là trường hợp bất khả kháng do giữa hai bên có cách thức kiểm soát dịch khác nhau, thị trường Trung Quốc ngày càng khó tính trong khi ta quen tư duy đây là thị trường dễ tính.

"Khi nước bạn thay đổi yêu cầu về thị trường, nhưng ta lại chậm thông tin cho người dân biết, dù đã có nhiều truyền thông, tư vấn song 14 triệu hộ nông dân này sao mà truyền thông hết được", ông Hoan nói chỉ có thể tổ chức lại sản xuất, thay đổi tư duy nông nghiệp. 

Ông cho biết Bộ Nông nghiệp đang phối hợp Bộ Ngoại giao xây dựng đề án chuyển đổi hàng hóa từ tiểu ngạch sang chính ngạch. Để chuẩn hóa hàng hóa đi sâu vào thị trường cấp cao Trung Quốc, cần chuẩn hóa lại sản phẩm, thương hiệu nông sản mới được nâng cao.

Ông cũng cho rằng cần phân biệt giữa thương hiệu nông sản với nhãn hiệu. Thương hiệu gồm niềm tin người tiêu dùng và chất lượng sản phẩm.

Với vấn đề nguyên liệu phụ thuộc vào nhập khẩu, từ phân, thuốc, chế biến thức ăn, ông Hoan nói do đang sống trong cơ chế thị trường, không thể áp đặt mệnh lệnh hành chính đến nguyên liệu và đầu vào thị trường.

Ngoài vấn đề giá, ông cho biết người nông dân đã tự chủ được vấn đề phế phẩm trong nông nghiệp, về lâu dài giúp hữu cơ hóa, sinh học hóa trong ngành nông nghiệp. 

"Tôi tha thiết mong 14 hộ triệu nông dân vào kinh tế tập thể, vào hợp tác xã. Vì nếu ta canh tác khối lượng càng lớn, sẽ giảm chi phí đầu vào, giảm giá khi sản xuất tập thể, sẽ ít đối mặt rủi ro và bất ổn thị trường, nâng cao chất lượng nông sản", ông Hoan nói.

Về câu chuyện được mùa mất giá, ông cho rằng đó là "lời nguyền", là quy luật kinh tế, cần khống chế như khi dư thừa thì trữ lại, chế biến, giảm lượng đưa ra thị trường. 

Hai là chuẩn hóa nông sản, xây dựng tiêu chuẩn và nông sản, nhưng hiện nay ta còn dễ dãi trong chuẩn hóa nông sản, tổ chức sản xuất về ngành hàng, thông tin minh bạch. Hiện nay việc này làm chưa thành công dẫn tới ngành đối mặt với rủi ro, không đồng nhất nguyên liệu nên không thể xây dựng được nguyên liệu. "Bộ nhận trách nhiệm về vấn đề này", ông Hoan nói.

Làm gì giải quyết việc ùn ứ hàng nông sản?

Đại biểu Hoàng Anh Công (Thái Nguyên) đặt vấn đề ùn tắc hàng nông sản xuất khẩu tại các cửa khẩu phía Bắc do phía Trung Quốc thay đổi chính sách nhập khẩu nông sản, đòi hỏi chất lượng cao hơn. Ông Công chất vấn về giải pháp của Bộ NN&PTNT trong việc giúp người nông dân nâng cao giá trị nông sản, thương hiệu nông sản, từ đó tạo ra nền sản xuất nông nghiệp bền vững.

Đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông) cũng chất vấn về giải pháp khắc phục tình trạng dù sản xuất nông nghiệp phát triển nhưng thu nhập và đời sống người nông dân và người làm nông nghiệp chưa cao, điệp khúc ùn ứ nông sản, được mùa mất giá... lâu nay chưa đến hồi kết.

Đại biểu Dương Văn Phước (Quảng Nam) nói người nông dân đang khổ vì nạn phân bón giả, kém chất lượng, hỏi giải pháp nào để ngăn chặn vấn nạn này.

Phát biểu mở đầu phần trả lời chất vấn, bộ trưởng Lê Minh Hoan nhận định một lần nữa vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn được đưa vào nghị trường và phiên chất vấn ngay sau khi Hội nghị trung ương 5 thảo luận về tam nông.

Ông nêu rõ, Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã xác lập con đường phát triển nông nghiệp, nông thôn với các bước đi cụ thể, phù hợp từng giai đoạn, còn lại là cách thức vận hành của cả hệ thống. Ông nêu rõ, chính sách vĩ mô được hoạch định từ cấp trung ương nhưng tổ chức thực hiện từ cơ sở nên cần sự phối hợp, tư duy hệ thống.

Theo Tuổi trẻ

https://tuoitre.vn/bo-truong-le-minh-hoan-khong-thoai-thac-trach-nhiem-20220607132216743.htm