Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vấn đề này, Luật sư Nguyễn Thị Phong Lan - Giám đốc Công ty Luật TNHH Intelico- Hà Nội (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) tư vấn như sau:

Luật sư Nguyễn Thị Phong Lan

Trong quá trình cho thuê xe tự lái, việc khách thuê vi phạm các quy định giao thông và bị xử phạt là điều không hiếm gặp. Một trong những tình huống thường xảy ra là việc khách thuê xe bị phạt "nguội", tức là vi phạm được ghi nhận qua hệ thống camera giám sát mà không có sự can thiệp trực tiếp từ lực lượng cảnh sát giao thông.Vấn đề đặt ra là ai sẽ chịu trách nhiệm nộp phạt trong trường hợp này? Chủ xe hay khách thuê xe sẽ là người phải gánh chịu khoản phạt đó? 

1.Trách nhiệm của chủ xe khi khách thuê xe tự lái chạy xe vượt quá tốc độ, bị phạt “nguội”

Căn cứ khoản 8 Điều 47 Nghị định số 168/2024/NĐ-CP quy định đối với trường hợp hành vi vi phạm hành chính được phát hiện thông qua sử dụng phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ mà cơ quan chức năng chưa dừng ngay được phương tiện để xử lý thì thực hiện như sau:

a) Cơ quan chức năng gửi thông báo yêu cầu chủ phương tiện và cá nhân, tổ chức có liên quan (nếu có) đến trụ sở cơ quan, đơn vị của người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính để giải quyết vụ việc vi phạm. Việc thông báo được thực hiện bằng văn bản hoặc thực hiện thông báo bằng phương thức điện tử thông qua ứng dụng giao thông trên thiết bị di động dành cho công dân (sau đây viết gọn là Ứng dụng giao thông trên thiết bị di động) do Bộ Công an xây dựng, quản lý, vận hành khi đáp ứng điều kiện về cơ sở hạ tầng, kỹ thuật, thông tin; đồng thời cập nhật thông tin về phương tiện vi phạm trên Trang thông tin điện tử của Cục Cảnh sát giao thông.

b) Chủ phương tiện có nghĩa vụ phải hợp tác với cơ quan chức năng để xác định người đã điều khiển phương tiện thực hiện hành vi vi phạm.

Trường hợp chủ phương tiện là cá nhân, nếu không hợp tác với cơ quan chức năng, không chứng minh hoặc không giải trình được mình không phải là người đã điều khiển phương tiện thực hiện hành vi vi phạm thì bị xử phạt đối với hành vi vi phạm được phát hiện.

Trường hợp chủ phương tiện là tổ chức, nếu không hợp tác với cơ quan chức năng, không giải trình để xác định được người đã điều khiển phương tiện thực hiện hành vi vi phạm thì bị xử phạt vi phạm hành chính đối với tổ chức thực hiện hành vi vi phạm được phát hiện, trừ trường hợp phương tiện bị chiếm đoạt, sử dụng trái phép.”

Như vậy, theo quy định trên, khi phát hiện hành vi vi phạm giao thông đường bộ thông qua sử dụng phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ mà cơ quan chức năng chưa dừng ngay được phương tiện để xử lý (“phạt nguội”) thì cơ quan chức năng gửi thông báo yêu cầu chủ phương tiện và cá nhân đến trụ sở cơ quan, đơn vị người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính để giải quyết việc vi phạm. Việc thông báo phải được thực hiện bằng văn bản hoặc thực hiện thông báo bằng phương thức điện tử thông qua ứng dụng giao thông trên thiết bị di động dành cho công dân.

Đồng thời, chủ phương tiện phải có nghĩa vụ hợp tác với cơ quan chức năng để xác định người đã điều khiển phương tiện thực hiện hành vi vi phạm.

Trường hợp chủ phương tiện là cá nhân, nếu không chứng minh hoặc giải trình được mình không phải là người điều khiển phương tiện thực hiện hành vi vi phạm thì bị xử phạt đối với hành vi vi phạm được phát hiện.

Trường hợp chủ phương tiện là tổ chức nếu không giải trình để xác định được người đã điều khiển phương tiện thực hiện hành vi vi phạm thì bị xử phạt vi phạm hành chính đối với tổ chức thực hiện hành vi vi phạm được phát hiện, trừ trường hợp phương tiện bị chiếm đoạt, sử dụng trái phép.

Lưu ý: Mức phạt xử lý vi phạm hành chính và trừ điểm giấy phép lái xe đối với người điều khiển xe ô tô vượt quá tốc độ được quy định chi tiết tại điểm a khoản 3; điểm đ khoản 5; điểm a khoản 6; điểm a khoản 7; điểm a,b,c khoản 16 của Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP.

Nếu điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định gây tai nạn giao thông sẽ bị phạt tiền 20.000.000 đồng đến 22.000.000 đồng và trừ 10 điểm giấy phép lái xe theo điểm a khoản 10 và điểm d khoản 16 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP.

2.Tránh rủi ro khi cho thuê xe dính phạt nguội

Theo như phân tích tại mục 1 nêu trên, trường hợp chủ phương tiện chứng minh, giải trình được mình không phải là người điều khiển phương tiện thực hiện hành vi vi phạm thì không bị xử phạt đối với hành vi vi phạm được phát hiện. 

Do đó, khi nhận được thông báo của cơ quan chức năng yêu cầu chủ phương tiện và cá nhân đến trụ sở cơ quan, đơn vị người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính để giải quyết việc vi phạm, chủ xe nên liên hệ bên thuê xe để yêu cầu họ hoàn thành việc nộp phạt. Chủ xe có trách nhiệm cung cấp thông tin chính xác về người thuê để cơ quan có thẩm quyền ra quyết định xử phạt đúng đối tượng.

Để làm được điều này, tại hợp đồng cho thuê xe ngoài các điều khoản về thời gian, số tiền thuê, tình trạng xe, thông tin cá nhân của bên cho thuê và bên thuê. Hai bên cần nêu rõ trong Hợp đồng cho thuê xe: liên quan đến việc chịu trách nhiệm trước cơ quan chức năng khi lái xe để xảy ra vi phạm để sau này nếu phải nộp phạt thay cho bên thuê xe thì có căn cứ để yêu cầu hoàn trả. Trường hợp bên thuê xe không trả tiền, bên cho thuê xe có thể khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền yêu cầu bên thuê phải trả tiền.

Tóm lại, trách nhiệm nộp phạt "nguội" khi khách thuê xe tự lái vi phạm giao thông phụ thuộc các quy định pháp luật hiện hành và quy định trong hợp đồng thuê xe. Mặc dù chủ xe là người nhận thông báo phạt từ cơ quan chức năng, nhưng nếu hợp đồng thuê xe có điều khoản rõ ràng về việc khách thuê chịu trách nhiệm với các khoản phạt vi phạm giao thông, khách thuê sẽ phải nộp phạt. 

Để tránh những tranh chấp không đáng có và bảo vệ quyền lợi của các bên, việc xây dựng hợp đồng rõ ràng, chi tiết và đầy đủ về các vấn đề liên quan đến trách nhiệm khi bên thuê có hành vi vi phạm giao thông là rất cần thiết. Điều này không chỉ giúp chủ xe và khách thuê xe hiểu rõ trách nhiệm của mình mà còn tạo ra sự minh bạch trong việc giải quyết các tình huống phát sinh.

Duy Phách