Ai đã sinh ra và lớn lên ở Hà Nội suốt một thời bao cấp, hẳn sẽ có nhiều ký ức đẹp về mảnh đất này. Một đô thị cổ kính với rất nhiều nét văn hoá truyền thống, thậm chí nhiều phong tục tập quán trở thành “mẫu mực” cho văn hoá ứng xử giao tiếp cũng như sự bài bản trong các hoạt đông lễ tết.

Thời đại mở cửa cuốn phăng đi nhiều thứ, nhưng chắc chắn những giá trị văn hoá cốt lõi làm nên bản sắc riêng của người Việt Nam sẽ trường tồn. Những ký ức về một thời Hà Nội xưa cũ cũng chính là những điều làm nên khí chất của người Hà Nội ngày hôm nay.

Hà Nội bình yên, nghèo nhưng rất đẹp.

Với rất những kỷ niệm được chia sẻ, Ký ức Hà Nội sẽ là một cuộc triển lãm nhiều cảm xúc dành cho những ai từng sinh ra và lớn lên ở mảnh đất kinh kỳ này. Cuộc triển lãm này nhằm giới thiệu cuốn sách “Tập thể Hà Nội - Ký họa & hồi ức” và những bức tranh vẽ về một Hà Nội xưa cũ.

Bên cạnh đó, công chúng đến với triển lãm sẽ được gặp lại những hình ảnh gợi nhớ một thời Hà Nội bình yên, nghèo nhưng rất đẹp. Đó có thể là những khu nhà tập thể hình tổ ong, là quán phở phố cổ người mua phải xếp hàng, là cửa hàng mậu dịch, là bàn thờ Tết với bánh pháo, hộp mứt, gói thuốc lá, chai rượu chanh,…Những hình ảnh ấy được thể hiện hoặc trên những bức tranh, hoặc được sắp đặt tại chỗ để khán giả có thể trực tiếp cảm nhận như ấm trà vối nóng kèm kẹo lạc, những món ăn chơi như kẹo dồi, mứt me, mứt bí, mứt gừng,… thậm chí là món cơm độn sắn, món lòng xào dưa chua,… những thứ rất quen thuộc với Hà Nội thời bao cấp.

Hà Nội là quán phở phố cổ người mua phải xếp hàng.

Chia sẻ cảm xúc của mình về cuốn sách, nhà văn Nguyễn Quang Thiều – một cư dân chung cư cũ của Hà Nội phát biểu:

“Cuốn sách là một ý tưởng độc đáo. Ý tưởng này đã biến những không gian xưa, thời gian xưa tưởng đã chìm vào quên lãng giờ trở lại sống động và ám ảnh lạ thường. Một sự thật là, khi đang sống trong những chung cư ở Hà Nội thuở ấy, chúng ta phải đương đầu với bao khó khăn bởi điều kiện sinh hoạt. Những căn hộ chật hẹp, thiếu ánh sáng, thiếu nước, thiếu điện, thiếu không gian cho những đứa trẻ.

Và rồi, cuộc cách mạng đô thị đã và đang xóa đi tất cả những chung cư như thế. Hầu hết những người đã sống trong những chung cư ấy giờ đã có một nơi ở mới với những biệt thự sang trọng, với những chung cư hiện đại và cao cấp. Tưởng rằng như vậy thì những chung cư xưa sẽ được chôn vùi vào quá khứ mãi mãi. Nhưng đến một ngày, trong những trang viết và những bức tranh, tất cả những chung cư thở ấy lại mọc lên, mọc lên trong một tinh thần khác và một ánh sáng khác.

Những người viết và vẽ về các chung cư thuở xưa không phải dựng lại một lần nữa những khó khăn, những thiếu thốn của họ trong những tòa nhà ấy mà dựng lên một đời sống tâm hồn. Những trang viết thật giản dị, trung thực nhưng xúc động lạ thường. Người đọc nhận ra rất rõ ràng một điều : những người viết đang trở về nơi chốn mình đã sống trước kia bằng một con đường trong tâm khảm. Con đường của những kỷ niệm, những buồn vui, những da diết, những thương nhớ và những suy ngẫm về chính đời sống của cá nhân mình. Những ô cửa sổ nhỏ bé, những cánh cửa sơn vội, những ban công chất đủ thứ, những lồng sắt đan kín, những bức tường nham nhở, những căn phòng xấu xí, những cầu thang hẹp và tối, những khoảng sân chật chội… giờ đây lại hiện ra trong một ánh sáng khác. Và như thể lần đầu, chúng ta ngỡ ngàng nhận tra ô cửa sổ, ban công, cánh cửa, lồng sắt, bức tường, căn phòng, cầu thang, quán nước….đẹp đến nao lòng.

Hà Nội là những khu tập thể cũ.

Tôi đã ngắm mãi những bức tranh vẽ những chung cư thuở ấy. Đẹp lạ lùng. Ám ảnh lạ lùng. Và xúc động khôn nguôi. Ánh sáng của những chung cư bàng bạc và xa xôi. Ánh sáng vừa mơ hồ vừa tinh khiết gọi ký sức tràn về nao lòng. Và chúng ta, những người đã từng sống trong không gian ấy, được sống lại một lần nữa nhưng là một đời sống của những kỷ niệm ấm áp và nhớ thương.

Tôi đã từng sống những năm 80 của thế kỷ trước ở khu tập thể Trung Tự. Bây giờ mỗi lần đi qua đó, giữa thế giới của những ngôi nhà cao tầng và các cửa hiệu hiện đại, tôi vẫn thấy hiện lên màu ố vàng của những bức tường chung cư xưa, của những lối cầu thang hẹp đầy bóng tối, của tiếng nước máy chảy trong những đêm gần sáng chờ lấy nước, của tiếng bầy trẻ reo vang trên những lối cầu thang và sân chơi, của mùi bếp dầu, của những người già trò chuyện trên ban công vào những đêm mùa hạ nóng hầm hập mất điện….ất cả những điều ấy hiện lên như một người tri kỷ cách xa lâu ngày mới gặp : xúc động và nhớ thương.

Góc ngã tư Phạm Ngọc Thạch - Chùa Bộc trong tranh Ký ức Hà Nội.

Có một sự thiêng liêng mà mọi con người ở mọi nền văn hóa đều giống nhau đó là sự trở về nơi chốn mà con người từng sống cho dù nơi chốn ấy khắc nghiệt đến thế nào. Không một lời than vãn, trách móc hay chối bỏ trong toàn bộ các trang viết cho dù người viết viết về những năm tháng khó khăn và đầy thiếu thốn, không một bóng tối nào trùm lên những bức vẽ cho dù họa sỹ dùng màu sáng hay màu tối. Đấy là lẽ tự nhiên của tâm hồn vừa bản năng vừa đầy ý thức của mỗi con người khi nghĩ về ngôi nhà của mình. Cuốn sách với những hồi tưởng chân thực và xúc động cùng những bức họa thực sự tinh khiết và huyền ảo đã xác lập một giá trị vĩnh hằng về nơi chốn gọi là “nhà” của mỗi con người”.

Bà Trần Thị Thanh Thuỷ - Trưởng nhóm Urban Sketchers Hanoi – những người làm nên cuốn sách và những bức tranh trong triển lãm chia sẻ: “Triển lãm và cuốn sách để đánh dấu một giai đoạn, giữ lại những bức hình trong 1 năm hoạt động của nhóm. Chúng tôi muốn những người tham quan được sống lại một thời Hà Nội. Nhà tập thể là minh chứng của thời đổi mới, gắn với kỷ niệm của một thế hệ nên nhóm ký hoạ lại để ghi lại ký ức xưa”.

Với chủ đề xuyên suốt là Ký ức Hà Nội, ban tổ chức đã phá mang đến sự tươi mới bằng cách kết hợp cả ngôn ngữ hội họa và văn hóa ẩm thực. Hai hoạt động bổ sung và nâng đỡ nhau, hứa hẹn mang tới một trải nghiệm đặc biệt cho người tham dự về một Hà Nội rất quen nhưng rất lạ./.

Theo Sao Chi/VOV.VN