Thôn Tân Phượng là vùng đất cổ với nhiều phong tục, tập quán truyền thống độc đáo. Một trong những nghi lễ linh thiêng và quan trọng được nhân dân duy trì từ xưa đến nay đó là tục rước “Ông Lang”. Buổi lễ được xem là đại sự và được chuẩn bị chu đáo, bài bản, cầu kỳ theo những nghi thức nghiêm cẩn từ bao đời nay.

Các gia đình, hội, nhóm rước "Ông Lang" về nghè.

Tương truyền, vị thần được thờ trong nghè Phụng Pháp tên là Hoàng Phó Lang, là vị quan thời Lê và cũng là người trí thức đầu tiên của làng. Lúc nhỏ, ông được gia đình cho ăn học, lớn lên thông minh tài trí hơn người, đỗ đạt, được vua ban tước.

Ông luôn quan tâm khai phá đất đai, chăm lo mùa màng, giúp nhân dân trong vùng có đời sống no ấm. Ghi nhớ công ơn của ông, dân làng lập nghè thờ. Người làng Tân Phượng nói rằng nơi này rất linh thiêng. Trước mỗi mùa thi, nhiều sĩ tử và gia đình trong làng thường chuẩn bị một mâm lễ vào nghè để dâng thánh, cầu mong việc thi cử thuận lợi, may mắn.

Một đoàn rước vào làm lễ.

Theo các bậc cao niên trong làng, xưa kia, cuộc sống của dân làng còn thiếu thốn, thịt lợn là thực phẩm quý. Thịt lợn đen lại càng quý hiếm. Với tình cảm biết ơn và lòng thành kính, người dân chọn lễ vật là lợn đen mỗi dịp tế, thường gọi "Ông Lang".

Cụ Hoàng Thanh Tâm, 82 tuổi kể: “Từ khi còn nhỏ tôi đã được chứng kiến lễ tế “Ông Lang” trong ngày hội làng. Trước kia, làng cử ra một ban có trách nhiệm tìm lợn đen về nuôi trước nhiều tháng. Lợn phải chọn loại đen tuyền, hằng tuần phải tắm nước gừng với rượu cho sạch và thơm tho, chờ đến ngày mở việc làng. Ngày tế lễ, làng mở hội hát, chọi gà rộn ràng khắp 2 giáp Đông và Đoài. Mỗi giáp sẽ dâng một “Ông Lang” tế ở nghè, khi đến nghè thì lợn của giáp nào sẽ chầu về giáp ấy. Dân làng đứng xung quanh, kèn thờ, trống hội nổi lên rộn rã”. 

Đoàn rước lễ trên đường làng.

Thời kỳ chiến tranh, tục lệ bị mai một nhưng đến thập niên 90 thì được khôi phục, duy trì đến nay. Những năm gần đây, lễ tế có nhiều các gia đình, dòng họ cùng cung tiến lợn nên quy mô càng lớn. Tuy chỉ là việc làng, nhưng vì còn giữ được những nét độc đáo nên mỗi dịp tế lễ, đông đảo khách thập phương lại theo chân nhau về đây để dâng hương.

"Ông Lang" được di chuyển vào nghè.

Số lượng "Ông Lang" mỗi năm tùy thuộc điều kiện của các gia đình, dòng họ trong làng. Năm nay, đời sống nhân dân khấm khá nên trong ngày việc làng có 17 "Ông Lang" được các gia đình, dòng họ và tổ chức, hội nhóm cung tiến. 

Người dân Tân Phượng quan niệm, gia đình, tổ chức nào có tâm công đức lợn đen vào lễ rước ấy sẽ được thần linh phù hộ cho may mắn, suôn sẻ cả năm. Việc nuôi "Ông Lang" được thực hiện trước ngày làm lễ nhiều tháng đến một năm. Để có "Ông Lang" như ý, các hộ chọn con giống rất kỹ lưỡng, phải là lợn đực đen tuyền mới được làng chấp nhận.

Đại diện các dòng họ làm lễ.

Mặc dù việc làng vào ngày 12/2 âm lịch song năm nay số lợn cung tiến vào nghè nhiều, Ban tổ chức quyết định tổ chức rước và lễ tế sớm trước một ngày, để hôm sau có sản vật khao làng. Chị Hoàng Thị Hải, Hội trưởng Hội đồng niên 84-85 cho biết: “Là thế hệ con cháu, còn trẻ tuổi song chúng tôi cũng nhiệt tình tham gia việc nuôi và cung tiến lợn đen với mong muốn giữ gìn phong tục truyền thống của quê hương, cầu mong cho gia đình và dân làng mạnh khỏe, bình an, thành công trong cuộc sống”.

"Ông Lang" phủ phục làm lễ.

Từ sáng sớm, những "ông" lợn đen được tắm sạch sẽ, đeo nơ tập kết trước cổng làng. Đúng giờ đẹp, ông chủ tế phát lệnh rước, nhạc nổi lên, trống dong, cờ mở, trai tráng khiêng kiệu và bát biểu, đoàn người già, trẻ nhỏ, nam thanh, nữ tú ăn vận rực rỡ, chỉnh tề xếp hàng rước các "Ông Lang" tiến về nghè. 

Tại đây, lần lượt các “Ông Lang” được đại diện của gia đình, dòng họ, hội, nhóm rước vào trong nghè cúng tế. Trong lễ tế, chủ tế đọc bài văn cúng dài mong thần thánh phù hộ độ trì cho dân làng bình an, mạnh khỏe, mưa thuận gió hòa, làm ăn phát đạt. 

Lễ tế "Ông Lang"

Sau khi dâng cúng, các "Ông Lang" được mang thịt khao làng và chia cho các gia đình để thụ lộc. Theo ông Hoàng Minh Khanh, Trưởng thôn, Trưởng Ban tổ chức lễ hội, với đạo lý "uống nước, nhớ nguồn", tiếp tục gìn giữ phong tục của xóm làng, thôn Tân Phượng mỗi năm lại tổ chức lễ tế “Ông Lang” trong việc làng. 

Qua đó, nhắn nhủ con cháu, thế hệ trẻ chăm lo học hành, xứng đáng với truyền thống tốt đẹp của quê hương. Tại ngày hội làng diễn ra nhiều trò chơi dân gian, giao lưu văn nghệ, thể thao để dân làng, con cháu xa gần cùng tham gia thể hiện tình đoàn kết, yêu thương.

Theo Báo Bắc Giang

http://baobacgiang.com.vn/bg/van-hoa/400337/te-ong-lang-phong-tuc-dep-o-lang-tan-phuong.html