Tăng hỗ trợ cho doanh nghiệp

Từ đầu năm 2024, VN đã áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu (thuế tối thiểu toàn cầu). Theo đó, thuế suất thuế TNDN sẽ áp dụng là 15% với các DN đa quốc gia có tổng doanh thu hợp nhất từ 750 triệu euro (khoảng 800 triệu USD) trở lên trong 2 năm của 4 năm liền kề nhất. Các nhà đầu tư thuộc diện chịu thuế sẽ buộc phải nộp thuế tối thiểu toàn cầu tại VN.

Qua rà soát của Tổng cục Thuế, có khoảng 122 tập đoàn nước ngoài đầu tư vào VN chịu ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu. Ngân sách ước tính sẽ thu được hơn 14.600 tỉ đồng khi các tập đoàn đầu tư nước ngoài vào VN phải nộp thuế này. Tuy nhiên, việc áp thuế tối thiểu toàn cầu sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới lợi ích các DN đầu tư nước ngoài (FDI) trong thời gian hưởng ưu đãi miễn giảm thuế, có thuế suất thực tế thấp hơn 15%. Nghĩa là ưu đãi về thuế của VN dành cho các DN FDI sẽ không còn tác dụng, nên có thể ảnh hưởng tới môi trường đầu tư. Đây là lý do để Chính phủ đề xuất lập Quỹ hỗ trợ đầu tư với các chính sách mạnh hơn nhằm giữ chân, thu hút các tập đoàn lớn trong lĩnh vực bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.

VN sẽ có Quỹ hỗ trợ đầu tư cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cao (trong ảnh: sản xuất tại Tập đoàn Samsung VN) ẢNH: THÙY LINH

Theo đó, Quỹ hỗ trợ đầu tư do Chính phủ lập, giao Bộ KH-ĐT quản lý và hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận. Quỹ này sẽ dành nguồn lực cho DN công nghệ cao (bán dẫn, AI...), đơn vị có dự án đầu tư sản xuất sản phẩm hoặc ứng dụng công nghệ cao; dự án đầu tư trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D).

Để được hỗ trợ, DN cần có dự án đầu tư sản xuất sản phẩm, ứng dụng công nghệ cao, với vốn tối thiểu 12.000 tỉ đồng hoặc doanh thu ít nhất 20.000 tỉ đồng một năm. DN có dự án trong lĩnh vực công nghiệp chip, mạch tích hợp bán dẫn, trung tâm dữ liệu AI cần có vốn tối thiểu 6.000 tỉ đồng hoặc doanh thu 10.000 tỉ đồng một năm, trừ một số trường hợp như đầu tư các trung tâm R&D có vốn tối thiểu 3.000 tỉ đồng…

TS Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách, Trường ĐH Kinh tế (ĐH Quốc gia Hà Nội), cho biết Quỹ hỗ trợ đầu tư đã được bàn thảo từ khi đưa ra chính sách về thuế tối thiểu toàn cầu. Điều này cần thiết để tạo ra động lực trong thu hút và giữ chân các DN FDI. Nhưng ban soạn thảo cần phải nghiên cứu để có các chính sách cụ thể, phù hợp trong bối cảnh mới và thật sự khiến các tập đoàn ngoại nhìn thấy được sự sẵn sàng hợp tác, môi trường đầu tư kinh doanh của VN đủ hấp dẫn hơn các quốc gia khác. Bởi với nhiều DN thì không phải hỗ trợ về tiền là quan trọng. Trong nhiều tiêu chí để lựa chọn địa điểm đầu tư lâu dài thì họ cần đến các chính sách liên quan, đáp ứng được các yêu cầu trong sản xuất, kinh doanh theo xu hướng toàn cầu như xanh, sạch, bảo vệ môi trường…

Thu hút đầu tư ngành công nghệ cao

Chuyên gia kinh tế, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cũng bày tỏ ủng hộ việc thành lập Quỹ hỗ trợ đầu tư sau khi VN áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Theo ông, những ưu đãi về thuế, phí như trước đây dành cho DN FDI cũng không còn phù hợp trong bối cảnh xu hướng mới, nhất là việc phát triển những công nghệ cao như bán dẫn, AI. Rất nhiều DN sẽ ưu tiên lựa chọn các quốc gia có môi trường đầu tư minh bạch, công bằng, môi trường kinh tế - xã hội ổn định. 

Hay như quốc gia nào có những chi phí liên quan trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh ở mức thấp cũng là một điểm được đánh giá cao. Vì vậy, VN phải liên tục cải cách thủ tục hành chính theo hướng tinh gọn, các chính sách hay điều kiện đầu tư công khai, rõ ràng. Bên cạnh đó, DN cũng sẽ cần được hỗ trợ để tạo lập nhà ở cho công nhân hay quá trình đào tạo lại, nâng cao tay nghề cho đội ngũ nhân lực. Ngoài ra là các chính sách hỗ trợ chăm lo đời sống tinh thần của người lao động…

Một số quốc gia có thể hỗ trợ bằng tiền, nhưng theo ông Đinh Trọng Thịnh, VN không có nguồn lực mạnh thì nên tập trung ở các chính sách, thủ tục rút gọn, giảm chi phí cho DN nói chung. Riêng đối với lĩnh vực công nghệ cao, nguồn nhân lực là quan trọng. Quỹ hỗ trợ đầu tư đề xuất tỷ lệ hỗ trợ 50% mức chi thực tế dự án đào tạo, phát triển nhân lực mới nghe thì cao, nhưng thực tế đây là đào tạo ngắn hạn nên sẽ không quá nhiều. Tỷ lệ này là phù hợp để thúc đẩy hoạt động của các DN. Quan trọng hơn, vị chuyên gia này nhấn mạnh, cần phải xác định ngay từ đầu quan điểm là hỗ trợ cho DN đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao như bán dẫn, AI mà không phân biệt là DN FDI hay DN trong nước.

TS Nguyễn Quốc Việt nhận định các DN trên toàn cầu đều phải đáp ứng các tiêu chí mới trong sản xuất, kinh doanh theo hướng xanh, sạch, đa dạng sinh học, tuần hoàn và bảo vệ môi trường. VN vẫn còn thiếu các chính sách, giải pháp để hỗ trợ DN chuyển đổi hay thực hiện sản xuất xanh. Ví dụ, chúng ta vẫn thiếu cơ chế kết nối để DN sử dụng năng lượng tái tạo trong quá trình đầu vào. Vậy Quỹ hỗ trợ đầu tư phải tính đến việc giải quyết nút thắt này, tạo điều kiện để DN đáp ứng được các tiêu chí mới nói trên. Nếu VN không đáp ứng được yêu cầu này thì sẽ khó thu hút được DN chất lượng cao. 

Kế tiếp, DN công nghệ cao luôn cần có hệ sinh thái hỗ trợ hay công nghiệp phụ trợ. Đây cũng là điểm yếu của VN. Vì vậy, chính sách hỗ trợ phải tính đến việc thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ trong nước phát triển mạnh hơn. Sau cùng sẽ là làm thế nào để tổng lực giúp các DN tạo ra được nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu trong các lĩnh vực như bán dẫn, AI. Ở đây, mỗi DN sẽ chủ động xây dựng kế hoạch nhân lực và từ đó cũng bao gồm quá trình đào tạo nhân sự phù hợp. Ngoài việc hỗ trợ chi phí cho đào tạo nhân lực, Quỹ hỗ trợ đầu tư cần phải làm sao để kết nối được DN với các trường ĐH, trung tâm đào tạo và viện nghiên cứu. Điều đó mới thật sự hỗ trợ về đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng nhu cầu cho các DN FDI.

Theo Mai Phương/ Thanh Niên

https://thanhnien.vn/ban-cach-thu-hut-dai-bang-sau-thue-toi-thieu-toan-cau-18524121300162836.htm