Lý do Trung Quốc quyết 'ăn miếng trả miếng' trong thương mại với Mỹ

Tổng thống Mỹ Donald Trump trong một cuộc họp báo hồi năm 2017. Ảnh: Reuters

Dù Tổng thống Mỹ Donald Trump từng nói một cuộc chiến tranh thương mại "là điều tốt và dễ dàng chiến thắng", các quan chức cấp cao đảng Cộng hòa vẫn cảm thấy e ngại những hậu quả mà các biện pháp thuế mới từ Trung Quốc có thể tác động trực tiếp tới những người ủng hộ họ, theo South China Morning Post.

Bắc Kinh hôm 4/4 tuyên bố sẽ tăng 25% thuế đối với 106 mặt hàng Mỹ trị giá 50 tỷ USD, trong đó có đậu nành, thịt lợn và máy bay, nhằm đáp trả kế hoạch của Tổng thống Donald Trump áp thuế lên 1.333 mặt hàng Trung Quốc.

Việc Bắc Kinh tuyên bố áp thuế lên đậu nành Mỹ gây chú ý bởi đây là mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Mỹ vào Trung Quốc và sẽ gây ảnh hưởng tới một số vùng nông thôn từng ủng hộ mạnh mẽ ông Trump trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng hồi năm 2016, cũng như những nông dân tại các bang có truyền thống bầu cho phe Cộng hòa.

Chẳng hạn như ở Wisconsin, quê nhà Chủ tịch Hạ viện Mỹ Paul Ryan, trong lần điều chỉnh thứ nhất hôm 2/4, mức thuế tăng 15% mà Bắc Kinh đánh vào mặt hàng nhân sâm Mỹ chắc chắn sẽ tác động mạnh tới bang này khi mà hầu hết lượng nhân sâm ở đây từ trước tới nay đều xuất sang Trung Quốc. Nhân sâm chủ yếu được trồng ở hạt Marathon, nơi ông Trump đánh bại đối thủ Hillary Clinton với 46 điểm phần trăm hồi năm 2016.

Những người Cộng hòa tại bang Wisconsin bắt đầu cảm nhận thấy những hệ quả đầu tiên. Sau chiến thắng bất ngờ tuần qua của ứng viên đảng Dân chủ Rebecca Dallet cho chiếc ghế thẩm phán tòa án tối cao bang, Thống đốc Wisconsin Scott Walker đã cảnh báo về một "làn sóng xanh da trời" đang trỗi dậy. Xanh da trời là màu đại diện cho phe Dân chủ.

Ở phía nam, mức thuế tăng 25% đối với rượu và thuốc lá Mỹ nhập khẩu vào Trung Quốc sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ tới Kentucky, bang chuyên sản xuất rượu bourbon và quê hương của lãnh đạo phe đa số thượng viện Mỹ Mitch McConnell, một người Cộng hòa. McConnell thừa nhận ông khá quan ngại về tình hình leo thang căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, lo lắng rằng nó có thể mang đến "thách thức" cho phe Cộng hòa trong kỳ bầu cử giữa kỳ tháng 11 sắp tới.

Tổng thống Trump đang phải chật vật đối phó với hàng loạt lùm xùm, bao gồm cuộc điều tra nghi vấn chiến dịch tranh cử của ông thông đồng với Nga can thiệp cuộc bầu cử Mỹ năm 2016 và mức tín nhiệm thấp kỷ lục.

Tác động từ các biện pháp thuế mới của Trung Quốc còn có nguy cơ phủ bóng thông điệp mà những người Cộng hòa đưa ra rằng các biện pháp cắt giảm thuế mà họ áp dụng trong nước đang mang đến thịnh vượng. Phe Cộng hòa vẫn đặt niềm tin vào thông điệp này để giữ sự ủng hộ từ cử tri, qua đó bảo toàn số ghế tại thượng viện và hạ viện Mỹ trong kỳ bầu cử giữa kỳ.

"Nếu các biện pháp đáp trả thuế và chiến tranh thương mại xóa nhòa đi những tác động kinh tế tích cực chúng ta đã nhìn thấy sau cuộc cải cách thuế, đó sẽ là vấn đề rất rất lớn", ông Michael Steel, giám đốc điều hành tại công ty tư vấn Hamilton Place Strategies, nhận xét.

Theo Michael Pettis, giáo sư tài chính tại Đại học Bắc Kinh, với những biện pháp tăng thuế mới áp dụng với các mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ, mục tiêu của Trung Quốc là gia tăng áp lực chính trị, không phải áp lực kinh tế, nhắm vào những nhóm họ cho là ủng hộ Tổng thống Trump.

Một bài bình luận do People's Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, đăng lên mạng xã hội khẳng định Bắc Kinh đã lựa chọn rất kỹ lưỡng 160 mặt hàng Mỹ để đánh thuế.

"Trung Quốc nhắm chính xác vào ngành xuất khẩu của những bang này với niềm tin rằng áp lực trong nước sẽ nhanh chóng gia tăng đối với Tổng thống Trump", bài viết nhấn mạnh.

Nông dân trông cây thuốc lá tại các bang ủng hộ đảng Cộng hòa như Kentucky hay Bắc Carolina sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề bởi biện pháp thuế mới của Trung Quốc. Ảnh: Alamy.

Ngoài đậu nành, nhiều mặt hàng trong danh sách áp thuế mới của Trung Quốc như ôtô, thuốc lá, cây cao lương đều là sản phẩm chủ lực ở Michigan, Bắc Carolina và Texas cùng Kansas, những bang Trump giành thắng lợi trong cuộc bầu cử năm 2016.

Bắc Kinh đã "thực hiện một nước đi tinh vi" thông qua việc lựa chọn các mặt hàng đánh thuế, giáng đòn mạnh vào đối thủ Mỹ, Erlend Ek, giám đốc nghiên cứu về nông nghiệp và thương mại tại công ty tư vấn China Policy, bình luận.

Theo Vũ Hoàng/VnExpress