Trạm thu phí BOT T2 (Cần Thơ). Ảnh: Trần Lưu

Chưa phù hợp

Theo đại diện Bộ GTVT, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ GTVT đã báo cáo, kiến nghị giải pháp khắc phục khó khăn, vướng mắc do doanh thu thực tế thấp hơn so với dự báo trong phương án tài chính của hợp đồng BOT.

Trên cơ sở rà soát số liệu đến hết năm 2019, có tới 45 dự án doanh thu thực tế thấp hơn so với dự báo trong phương án tài chính của hợp đồng BOT. Trong đó, có 2 dự án doanh thu chỉ đạt 13% - 15% và 3 dự án chưa được thu, đang tạm dừng thu.

Nguyên nhân chủ yếu là do giảm giá vé cho phương tiện lân cận trạm thu phí và giảm giá vé theo chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết 35/2016. Bên cạnh đó do sự gia tăng các phương tiện sử dụng vé tháng, quý, năm; lưu lượng xe qua trạm thu phí ở một số tuyến thấp hơn so với dự báo và các dự án chưa được tăng phí theo lộ trình trong hợp đồng BOT theo chỉ đạo của Chính phủ để ổn định kinh tế vĩ mô.

Trước kiến nghị của Bộ GTVT, PGS.TS Nguyễn Quang Toản (chuyên gia giao thông đường bộ) cho rằng, khi bắt đầu xây dựng dự án BOT nhà đầu tư đã lên được dự kiến mức thu phí và thời gian hoàn vốn. Việc thực hiện cam kết giữa cơ quan quản lý Nhà nước và nhà đầu tư BOT là việc phải làm, do đó Bộ GTVT buộc phải tăng theo lộ trình hợp đồng đã ký kết. Việc ảnh hưởng do dịch bệnh khiến các doanh nghiệp vận tải gặp khó khăn thì Nhà nước phải đề ra các chính sách khác để hỗ trợ như giãn thuế, giãn nợ… cho doanh nghiệp.

Nhiều chuyên gia giao thông cho rằng, trước khi quyết định đầu tư dự án nhà đầu tư phải tính toán được lưu lượng phương tiện lưu thông để xây dựng kế hoạch thời gian thu hồi vốn và phải chấp nhận lời ăn lỗ chịu, không thể cứ lỗ là kêu và dọa đòi trả lại dự án gây khó khăn cho Nhà nước. Tiếp đến, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Ôtô Việt Nam - ông Nguyễn Văn Quyền cho rằng, cơ quan quản lý Nhà nước và Bộ Giao thông Vận tải phải tính toán tăng thêm thời gian thu phí cho các nhà đầu tư BOT và nên giữ nguyên mức phí đối với dự án có mức thu đang cao.

Nếu những dự án có doanh thu thu phí thấp hơn dự báo thì có thể điều chỉnh. Hiệp hội cho rằng, nên xem xét cụ thể, rà soát làm sao để lần điều chỉnh này tổ chức thu phí BOT phù hợp hài hòa lợi ích Nhà nước-người dân-nhà đầu tư để không làm nảy sinh thêm mất công bằng, mâu thuẫn giữ người sử dụng và đơn vị cung ứng dịch vụ.

Theo ông Quyền, đề xuất tăng phí BOT vì dịch COVID-19 là không phù hợp, Bộ GTVT nên chọn thời điểm phù hợp hơn khi kinh tế trở lại gần như bình thường, hoạt động vận tải ổn định, do đó nên thận trọng tính thời điểm đề xuất.

“Để hài hoà lợi ích giữa các bên, nếu dự án BOT chỉ là tuyến độc đạo mà đơn vị vận tải không có tuyến nào lựa chọn thì phải hết sức cân nhắc kỹ khi điều chỉnh tăng. Với công trình có tuyến song hành, người sử dụng có sự lựa chọn thì hoàn toàn có thể tăng. Nhà nước cần phải xem xét giải quyết vấn đề trên rất nhiều góc độ khía cạnh để có giải pháp phù hợp”, ông Quyền cho hay.

Gánh nặng dồn lên vai người dân?

Đại diện hãng xe Sơn Hà Hải Vân - ông Lê Viết Huy cho biết, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 các doanh nghiệp vận tải đang rất khó khăn, mặc dù Bộ Giao thông Vận tải đã gỡ bỏ giãn cách. Trước đây mỗi ngày đơn vị chạy 49 Slot, nhưng giờ chỉ chạy được 1/3 lượng xe vì không có khách. Trong khi đó, mọi chi phí bến bãi, hao mòn phương tiện, lương lái phụ xe, lãi suất ngân hàng… vẫn phải trả.

Cũng theo ông Huy, bình quân hiện một lượt xe giường nằm 2 tầng (tương đương 45 chỗ) chạy Hà Nội - Lào Cai là 632.000 đồng tiền phí (610.000 đồng cao tốc và 22.00 bắc Thăng Long), nếu tăng phí BOT vào thời điểm này sẽ rất khó khăn cho doanh nghiệp.

Còn theo Giám đốc Công ty cổ phần Vận tải, Thương mại và Dịch vụ Đất Cảng - ông Khúc Hữu Thanh Hải, trong khi tần suất hoạt động vận tải, lượng khách sụt giảm lớn, rất nhiều doanh nghiệp liên quan đến lưu thông hàng hóa đều bị ảnh hưởng, phí BOT, bảo trì đường bộ đang là gánh nặng cho các doanh nghiệp vận tải đặc biệt trong giai đoạn khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19. Nếu tăng phí BOT để cứu vãn nhà đầu tư ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động của hầu hết các doanh nghiệp khác. Phí BOT đang là chi phí chiếm tỉ trọng lớn trong giá thành vận tải (chiếm khoảng 40% chi phí). Đơn cử doanh thu một chuyến xe khách đạt 1 triệu thì phí BOT ăn tới 400.000 đồng trong thời điểm này và nếu tăng phí BOT thì doanh nghiệp cũng phải tính đến phương án tăng giá vé

Do đó, trong thời điểm khó khăn này, Nhà nước không nên điều chỉnh tăng phí BOT và tăng là không phù hợp. 

Mức phí BOT trong hướng tuyến xe chạy của doanh nghiệp hiện đang rất cao. Khai thác lượng xe đạt tầm 50%-60% do nhu cầu khách đi lại chưa nhiều với tâm lý hạn chế đi lại và thật sự cần thiết thì người dân mới đi. Dự báo, vận tải khách phục hồi phải liên quan đến hoạt động của không chỉ Việt Nam mà mở cửa cả nước ngoài để tạo thuận lợi giao thương mới trở lại bình thường. Kích cầu du lịch địa phương chỉ được ngày cuối tuần nhưng không đáng kể về lượng khách đi lại.  

Giám đốc Công ty TNHH Minh Thành Phát (nhà xe Sao Việt) - ông Đỗ Văn Bằng cho biết, ông không phản đối việc tăng phí dự án BOT theo lộ trình, nhưng cũng rất mong Bộ GTVT, các doanh nghiệp BOT chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp vận tải. Vì có chúng tôi khôi phục lại được kinh doanh thì trạm BOT cũng mới có thu đủ, trong bối cảnh hiện nay việc đồng loạt tăng phí các trạm BOT trên cả nước là rất phản cảm.

Các doanh nghiệp vận tải cũng như Hiệp hội vận tải Ôtô Việt Nam vừa kiến nghị Bộ GTVT, Chính phủ xem xét miễn giảm phí bảo trì đường bộ, phí BOT để hỗ trợ doanh nghiệp vận tải vượt qua khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19. Trong khi, doanh nghiệp còn chưa được hưởng sự hỗ trợ từ Chính phủ thì nay Bộ GTVT lại kiến nghị cho phép tăng phí đường bộ một loạt các trạm BOT trên cả nước.

Việc tăng phí qua các trạm BOT là lộ trình theo hợp đồng, hợp về lý, nhưng về tình, vào thời điểm tất cả các doanh nghiệp còn đang “thoi thóp” do dịch bệnh thì việc Bộ GTVT đề xuất tăng phí BOT một loạt các trạm là rất phản cảm, không hợp tình.

Hiện, Công ty Minh Thành Phát nay mới chỉ hoạt động được khoảng 40% số xe của doanh nghiệp đang có, và số khách cũng chỉ khoảng 30%-40% so với trước đây. Số xe còn lại đang nằm đắp chiếu và đây là tình trạng của tất cả các doanh nghiệp vận tải khách hiện nay.

Theo Đặng Tiến/Lao động

https://laodong.vn/xa-hoi/khong-the-don-ganh-nang-len-nguoi-dan-805190.ldo