Mọi trẻ nhỏ đều tiềm ẩn năng lực sáng tạo, vấn đề là người lớn có biết các phương pháp khuyến khích trẻ, có giành đủ thời gian tương tác tích cực với trẻ, có giao cho trẻ những nhiệm vụ (trò chơi/tình huống) đòi hỏi phải có hành vi sáng tạo hay không.

Sự sáng tạo của trẻ em không giống như sự sáng tạo của người lớn. Sáng tạo của người lớn là tạo ra cái mới, cái độc đáo, gắn với tính chủ đích, có tính bền vững và thường là kết quả của quá trình nỗ lực tìm tòi... Sự sáng tạo của trẻ em lại khác, thường bắt đầu từ sự tái tạo, bắt chước, mô phỏng...

Để “đánh thức” niềm đam mê, sáng tạo của trẻ nhỏ, Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD-ĐT) đã phối hợp với Công ty Honda Việt Nam (HVN) tổ chức Sân chơi Ý tưởng trẻ thơ - nơi ươm mầm những tài năng nhí, những mầm non tương lai của đất nước với vô vàn những phát minh thể hiện sức sáng tạo và trí tưởng tượng phong phú. Sau 11 năm tổ chức, sân chơi Ý tưởng trẻ thơ đã thực sự là một ngày hội về khoa học cho trẻ nhỏ.

Năm 2018, sân chơi đã khởi động và triển khai rộng khắp đến các Trường tiểu học từ tháng 10 đến hết tháng 11/2018 và nhận được sự tham gia hào hứng của các em học sinh Tiểu học trên cả nước. Ban tổ chức đã nhận về con số kỷ lục là 537.766 ý tưởng, tăng gần 40.000 ý tưởng so với năm trước, nâng tổng số ý tưởng qua 11 năm lên đến gần 2,8 triệu.

Mỗi ý tưởng đều rất thiết thực, mang tính thời sự cao

Theo đánh giá của Ban giám khảo Sân chơi, hầu hết các vấn đề được đặt ra trong mỗi ý tưởng của trẻ nhỏ đều rất thiết thực, mang tính thời sự cao và được thể hiện dưới góc nhìn rất hồn nhiên cùng trí tưởng tượng vô cùng phong phú.

Chẳng hạn như giải nhất cuộc thi năm 2018 ở khối lớp 4-5 thuộc về em Lê Ngọc Tuyết Minh (Đồng Tháp) với “phát minh” mang tên “Rắn dược sĩ tìm cây thuốc nam chữa bệnh nan y”.

Phát minh của Tuyết Minh xuất phát từ một ước mơ vô cùng cảm động. “Có lần mẹ về nhà mà mắt mẹ đỏ hoe vì bạn của mẹ đã ra đi vì bệnh ung thư. Mẹ nói: Bệnh ung thư là bệnh nan y chưa có thuốc nào chữa được. Em ước rằng có một phương pháp nào đó để tìm ra nhiều loại thuốc có thể chữa được các bệnh nan y để cho những bệnh nhân trực chờ cái chết sẽ được cứu sống.” – Tuyết Minh chia sẻ và từ đó ý tưởng được ra đời.

Cô học trò “nhí” Tuyết Minh tự tin thuyết trình tại Vòng chung kết diễn ra vào ngày 20/1 vừa qua.

Để hiện thực hóa ước mơ của mình, Tuyết Minh đưa ra cơ chế hoạt động: Các bác sĩ hoặc các nhà khoa học sẽ bơm vi rút, vi khuẩn gây bệnh vào các lọ màu xanh nước biển, cam, vàng, tím… trong khoang bụng rắn sau đó thả nó đi khắp nơi và tìm các loại lá thảo dược. Sau khi ăn, lá cây sẽ được đưa vào bao tử hình bầu dục màu vàng phía trên để nghiền nát và chiết xuất thành thuốc và chuyển xuống khoang chứa màu tím có nhiệm vụ lưu trữ và phối trộn các vị thuốc với nhau cho từng lọaị bệnh và chuyển vào các lọ chứa vi rút, vi khuẩn của từng lọaị bệnh.

Nếu bơm thuốc vào mà vi khuẩn đó chết đi tức là thuốc có hiệu quả, nếu không diệt được vi khuẩn, rắn sẽ phối hợp các vị thuốc khác cho đến khi nào tìm ra được thuốc chữa bênh đó. Bộ máy điều khiển màu xanh lá cây điều khiển toàn bộ hoạt động của rắn ghi nhớ những nơi mà rắn đi qua, các lọaị cây cỏ mà rắn đã ăn, vị thuốc nào phối hợp với vị thuốc nào đã bơm vào bình lọ nào. Ngoài ra rắn còn có chức năng chữa bệnh trực tiếp bằng cách cắn vào người bệnh, lúc này nọc rắn là thuốc bệnh chứ không còn gây chết người nữa.

Mô hình “Rắn dược sĩ tìm cây thuốc nam chữa bệnh nan y” của Tuyết Minh.

“Con rắn được may bằng tấm thảm trãi bàn của mẹ đã cũ rách, để thân rắn được phình ra mềm mại em đã dùng bông gòn lấy từ con cá sấu nhồi bông của em. Để làm khoang bụng rắn em dùng ống hút bụi loại lớn để lắp vào chai nhựa, hai đầu của nó gắn  lục lạc đồ chơi của em em. Sau khi vẽ màu da rắn em làm các bộ phận trong bụng rắn”, Tuyết Minh xây dựng mô hình cho ý tưởng của mình.

Hay như ý tưởng “Chiếc máy dệt ánh sáng thành vải quần áo” của nhóm học sinh Phạm Trường Giang, Trần Thuận Phong (Hải Dương) trong việc giải quyết bài toán ô nhiễm môi trường. Ý tưởng độc đáo này đã giành giải nhất khối học sinh 1-3.

Mô hình “Chiếc máy dệt ánh sáng thành vải quần áo” của hai học sinh nhí khiến nhiều người thán phục.

“Để làm phần thân máy, chúng em tận dụng chai nhựa đã qua sử dụng kết hợp với ống nhựa để tạo các ống dẫn nhiệt. Bộ điều khiển (bảng máy tính và bình chứa năng lượng) được làm từ bìa cứng cắt các mảnh to nhỏ gắn lại, vẽ màu trang trí. Chúng em dùng keo nến làm trục rồi cuộn vải vụn tạo thành cuộn vải. Hạt nhuộm màu được tạo ra từ những hạt xốp sau đó tô nhiều màu sắc.

Chân máy dệt là bánh xe của đồ chơi cũ và có thể di chuyển dễ dàng. Ngoài ra, chúng em còn làm thêm đồng ruộng và đồi núi dùng giấy báo cũ ngâm nước, xé nhỏ trộn với keo rồi đắp lại, sau đó rắc thêm bột rêu để tạo độ đậm nhạt; Cây cối được làm bằng giấy nhăn quấn với dây thép rồi tô màu lên cho đẹp; …”, mô hình vô cùng độc đáo được hai học sinh nhí tạo ra khi thuyết trình khiến nhiều người phải thán phục.

Với phần trình bày tự tin và logic, hai bạn Phạm Trường Giang, Trần Thuận Phong đã dành giải Nhất nhóm 1-3.

Thể hiện trách nhiệm với cộng đồng Việt

Không chỉ tạo ra một sân chơi bổ ích cho trẻ nhỏ mà HVN còn đang thể hiện một trách nhiệm đối với cộng đồng rất lớn. Điển hình, trong khuôn khổ Sân chơi Ý tưởng trẻ thơ năm 2018, HVN đã trích ra số tiền 2,5 tỷ đồng dành tặng cho các hoạt động khuyến học ý nghĩa bao gồm trao tặng 680 suất học bổng cho 68 trường tiểu học có số lượng tranh tham dự hợp lệ cao nhất của 63 tỉnh trên cả nước và hỗ trợ trang thiết bị thư viện cho 12 trường tiểu học thuộc 12 tỉnh là Phú Yên, Bình Định, Lâm Đồng, Đồng Tháp, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Quảng Bình, Đắk Lắk, Gia Lai, Hải Dương, Hải Phòng.

Đại diện HVN trao tăng thư viện Honda Ý tưởng trẻ thơ cho tỉnh Đồng Tháp.

Mỗi thư viện đều được trang bị đầy đủ các thiết bị đồng bộ và đảm bảo chất lượng theo tiêu chuẩn thư viện Quốc gia, bao gồm: bàn ghế học sinh, bàn ghế máy tính, bàn ghế thủ thư, tivi và đầu đĩa DVD, máy tính bàn, kệ sách, cùng khoảng 2.200 đầu sách với nội dung đa dạng, hấp dẫn dành cho lứa tuổi thiếu nhi, trị giá cho mỗi thư viện lên đến 180 triệu đồng. Các hoạt động trao tặng học bổng và thư viện đã diễn ra trong tháng 12/2018 và tháng 1/2019.

Các em học sinh đọc sách trong thư viện mới ở Bình Định.

Đây là năm thứ 7 chương trình trao tặng thư viện “Ý tưởng trẻ thơ” đến với các trường tiểu học trên cả nước, nâng tổng số trường nhận thư viện lên con số 72 trường. Các trường được hỗ trợ thư viện mới đều là các trường còn khó khăn và thiếu thốn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học. Việc có thêm tủ sách, bàn ghế mới khang trang, đẹp đẽ trong phòng đọc rộng rãi cùng tivi, máy tính sẽ cho các em có thêm động lực tới trường mỗi ngày.

Như vậy, qua 11 năm tổ chức, bên cạnh việc khuyến khích niềm say mê sáng tạo của các em học sinh tiểu học trên cả nước, Sân chơi còn hướng đến việc hỗ trợ nền Giáo dục Việt Nam với rất nhiều hoạt động có ý nghĩa như dành tặng hơn 6,600 suất học bổng cho các em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn biết vươn lên trong học tập, và tài trợ trang thiết bị thư viện Honda Ý tưởng trẻ thơ cho 72 trường tiểu học trên cả nước. Tổng số tiền tài trợ đến nay lên đến hơn 15,7 tỷ đồng.

Theo H.Nguyễn/Dân trí